Dyblin

Stan obecny

Szkoła Podstawowa

Historia

Pałac z 2 ćw. XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1395 r. wraz z nazwiskiem właściciela, rycerza Dobiesława, skarbnika ziemi dobrzyńskiej. Na przełomie XIV i XV w. wieś należała do Dobiesława Dyblińskiego, który pełnił urząd łowczego dobrzyńskiego. W połowie XVI w. właścicielami byli: Wojciech Łaszcz, Petronela Chełmicka oraz Nasięgniewski. Od 1706 r. włości przeszły w ręce Franciszka Koziebrodzkiego, po którym dziedziczył jego syn, Bernard. W 1804 r. wieś nabył Leon Orłowski, a w 1833 r. przejęła ją Monika Łukowska. W 1872 r. majątek po ojcu, Adamie Paprockim odziedziczyła córka, Karolina, żona Jana Pruskiego herbu Leliwa. Pruski należał do znanych hodowców koni w Królestwie Polskim. Jego konie były wielokrotnie nagradzane podczas wystaw krajowych. Był także znanym działaczem społecznym ziemi dobrzyńskiej. W 1906 r. po jego śmierci majątek przejął syn, Karol, który również był znanym działaczem społecznym i gospodarczym. Jego majątek należał do nowoczesnych i rozwijających się. Uruchomiono w nim krochmalnię, mleczarnię oraz młyn. W czasie 1 wojny światowej gospodarstwo zostało zniszczone przez Niemców. Ostatnim właścicielem majątku w Dyblinie był Tadeusz Pruski, który wziął udział w kampanii wrześniowej 1939 r
Po wojnie majątek przejął Skarb Państwa Polskiego. Dwór został rozbudowany, wyremontowany i przeznaczony na użytek szkoły w 1967 r.

Opis

Dwór klasycystyczny. Budynek wybudowano na planie wydłużonego prostokąta. Ceglane, otynkowane mury posadowione są na niskim cokole. Pierwotna bryła składała się z piętrowej części centralnej, obejmującej pięć osi, tworzących w fasadzie zwróconej ku północy pseudoryzalit, wydobyty z parterowych czteroosiowych aneksów. Trzy osie środkowe pseudoryzalitu wypełnia portyk wgłębny, z czterema kolumnami jońskimi, flankowany filarami w takim samym porządku. Kolumny wraz z pilastrami dźwigają belkowanie z fryzem, który wieńczy gzyms sztabkowy, a całość pseudoryzalitu zamyka trójkątny fronton z wtopionym weń pośrodku prostokątnym parapetem. Na osi środkowej portyku znajduje się otwór wejściowy, a po jego bokach prostokątne okna. Nad drzwiami i oknami znajdują się półkoliste płyciny w profilowanych obramieniach. Niższe okna piętra portyku zamykają półkoliste nadświetla. Podobne okna znajdują się na osiach bocznych piętra pseudoryzalitu, natomiast okna poniżej nich pozbawione są półkolistych płycin. Na środkowej osi umieszczono drzwi prowadzące na balkon, wypełniający całą szerokość portyku. Elewacje frontowe bocznych segmentów dworu, pozbawione pionowych podziałów są surowsze w wyrazie. Pierwotnie były dekorowane boniowaniem. W obu segmentach znajdują się po cztery okna.
Dybliński dwór był dosyć skromną rezydencją, ale jego reprezentacyjną funkcję podkreślał imponujący portyk. Dodatkowo był on flankowany z bliska dwoma drzewami i perspektywie długiej alei dojazdowej budynek reprezentował się nie jak dwór, ale jak imponujący pałac. Klasycystyczna forma dwóru w Dyblinie zachowała się tylko fragmentarycznie, głównie w postaci reprezentacyjnej fasady północnej. Elewacje ogrodowa i boczne zostały przebudowane w 1967 r. w związku z adaptacją pałacu na szkołę. W tym czasie gruntownie przekształcono układ wnętrz, zaś nad traktem tylnym parteru założono piętro i zmieniono połać dachu. Jednocześnie elewację ogrodową pokryto nowym tynkiem, usuwając wszelki detal architektoniczny.

Park

Park krajobrazowy z 1 poł. XIX w. przekomponowany w 1923 r. wg projektu Stefana Rogowicza. Posiada liczne powiązania widokowe z otaczającym krajobrazem oraz z samym dworem. W osi wejściowej usytuowana jest wydłużona aleja dojazdowa w zwartym szpalerze drzew. Oś wyznaczona przez aleję jest przedłużona po drugiej stronie dworu główną aleją parkową. Budynek jest zwrócony fasadą główną ku północy. Teren założenia ograniczony jest od południa, wschodu i północy traktami, ponadto wydzielony szpalerami drzew. Od zachodu teren dworu sąsiaduje z zabudowaniami folwarcznymi i otwiera się na rozległe pola. Wśród cennego starodrzewu przeważają dęby szypułkowe, lipy drobnolistne, klony, kasztanowce białe i jesiony wyniosłe. Na szczególną uwagę zasługują pomnikowe okazy dębów, liczących ok. 300 lat. Park jest zadbany i stanowi ciekawą enklawę wysokiej zieleni.

Inne

Spichlerz murowany z końca XIX w., czworak murowany z końca XIX w. W spichlerzu mieści się obecnie magazyn Urzędu Miasta i Gminy Dobrzyń nad Wisłą, zaś czworak częściowo wykorzystywany jest jako sklep.
Kapliczka z figurą Matki Boskiej Skępskiej z XX w przy alejce prowadzącej do dworu.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011