Skatalogowanych zabytków: 11365
Zarejestruj się
Miniatura Czołówek
Zdjęcie Dariusz Łukaszewski 2011
Miniatura CzołówekMiniatura CzołówekMiniatura CzołówekMiniatura CzołówekMiniatura CzołówekMiniatura CzołówekMiniatura Czołówek

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek KujawaKarol Szmagalski

Czołówek

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:radziejowski
Gmina:Radziejów wiejska
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski, nr rej.: A/1161 z 17.09.1984

Stan obecny

Mieszkania. Własność J.S.T. w Radziejowie

Historia

Dwór z pocz. XX w.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z lat 1557-1567, kiedy to została wymieniona w tzw. rejestrze poborowym jako Czołowo minor. W 1 poł. XVII w. właścicielami majątku byli J. Tarnowski i S. Czołowski. W 2. poł. XVII w. wieś znajdowała się w obrębie starostwa radziejowskiego. W 1729 r. jej właścicielem został Stanisław Kościelski herbu Ogończyk, a w 1779 r. rodzina Popowskich. W następnych latach Czołówek stał się wsią kościelną należącą do parafii radziejowskiej. W 2 poł. XIX w. majątek zakupiła niemiecka rodzina Antoniego Grützmachera, syna Wilhelma ? byłego junkra pruskiego. Antoni uczestniczył w Powstaniu Styczniowym 1863-1864. Po nim majątek odziedziczył Kazimierz Grützmacher (1878-1943), ziemianin, organizator życia ekonomiczno-kulturalnego na Kujawach; członek naczelnych władz Związku Ludowo-Narodowego. Przed 1 wojną światową założył pierwsze na Kujawach koło rolnicze pod nazwą ?Pierwsza Kujawska Spółka Gospodarcza\\\\\\\\\\\\\\\". Zasiadał także w zarządzie Cukrowni Dobre. W latach 1923-1925 wzniesiony został dla niego w Czołówku obecny dwór. W latach 1924-1925 działał aktywnie w Spółdzielni Spożywczo-Manufakturowej oraz Spółdzielni Rolniczo-Handlowej ?Rolnik\\\\\\\\\\\\\\\" w Radziejowie. Wchodził w skład Radziejowskiego Towarzystwa Gimnastycznego ?Sokół\\\\\\\\\\\\\\\" oraz Ogólnopolskiego Komitetu Obchodów 600. rocznicy bitwy pod Płowcami. Był senatorem (1923-1927) i posłem (1930-1935) na sejm II Rzeczypospolitej. W 1932 r. był prezesem kółka rolniczego w Radziejowie. Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu wojsk niemieckich do Polski we wrześniu 1939 r., odmówił przyjęcia Volkslisty a w 1940 r. został zmuszony do opuszczenia swojego majątku w Czołówku. Zamieszkał wraz z żoną w Warszawie, gdzie został działaczem konspiracyjnego Stronnictwa Narodowego i zajmował w nim kierownicze stanowiska, zmarł w 1943 r. Po zakończeniu 2 wojny światowej majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego. Ziemie rozparcelowano, a w budynku dworu utworzono mieszkania.

Źródła:
Nasze Kujawsko-Pomorskie: http://www.nasze.kujawsko-pomorskie.pl/ciekawostki/miejscowosci/C/543-Czo%C5%82%C3%B3wek-%28gm-Radziej%C3%B3w,-pow-radziejowski%29.html
Trochę historii, rozmowa z Józefem Ryszardem Pernakiem: http://www.swiesz2009.republika.pl/Historia.html
Prawa zastrzeżone (M.K.)

Opis

Dwór parterowy z mieszkalnym poddaszem, wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi północ-południe, murowany z cegły i otynkowany, nakryty dachem czterospadowym krytym papą. Elewacje niesymetryczne, w nich nieznaczne ryzality z trójkątnymi szczytami, w części niższej z boniowanymi narożnikami, wyższej z pilastrami. Wejście od strony elewacji zachodniej umieszczone w ryzalicie, a od strony wschodniej w dobudowanym obok portyku z półkolumnami nad którym znajduje się balkon, poprzedzonym schodami. Elewacja posiada skromny detal architektoniczny, boniowane narożniki i gzyms międzykondygnacyjny obiegający budynek.

Park

Park krajobrazowy z końca XIX w. o pow. zaledwie około 0,5 ha. Zmniejszony na skutek rabunkowej gospodarki, pozostały tu dwa skupienia drzew z niewielką ilością okazów zbliżonych rozmiarami do okazów pomnikowych. Głównie są to dęby szypułkowe, lipy drobnolistne, wiązy, jesiony i kasztanowce w wieku 90-130 lat. Układ przestrzenny dawnego założenia jest nieczytelny.

Inne

Stajnia i obora, mur. z 1905 r.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Andrzej Górski11 lat i 11 miesięcy temu
Krótki komentarz nt.Czołówka zamieściłem przy moim profilu.