Bronisław

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z końca XIX w.
Wg danych z ok. 1830 r. cała wieś Bronisław była własnością rządową i przechodziła przeobrażenia związane z wdrażaniem reformy uwłaszczeniowej kmieci, będących do 1772 r. poddanymi klasztoru norbertańskiego.
W styczniu 1773 r. Bronisław wraz z przyległymi obszarami, w wyniku pierwszego rozbioru Polski został wcielony do monarchii pruskiej. Zaborca szybko uporał się z dotychczasowym właścicielem wsi - strzeleńskim klasztorem. Jeszcze przed całkowitą kasatą klasztoru, cały jej obszar, tj. 592 ha, został włączony do powstałej około 1795 r. domeny strzeleńskiej (Rent-Amt), która obejmowała ok. 1875 r. łącznie 29 tys.ha.
Skutkiem reformy uwłaszczeniowej najbogatszy mieszkaniec Bronisławia, czyli młynarz z Młynka, mógł powiększyć swoje gospodarstwo do rozmiarów niewielkiego folwarku ziemskiego. Tak powstał majątek w Bronisławiu (pocz. XIX w.).
Dziś pozostałością tegoż majątku jest dwór i zaledwie ślady parku i ogrodu, z 2 poł. XIX w. Wiadomo, że w pobliżu zabudowań dworskich działał młyn wodny, od którego miejsce to przyjęło nazwę Młynek.
Grunty położone na wschód od Młynka należały do folwarku klasztornego sióstr norbertanek w Strzelnie. Być może, zabudowania folwarczne znajdowały się w miejscu zabudowań dworskich, lub gdzieś w pobliżu. Prawdopodobnie część gruntów pofolwarcznych nabył po 1848 r. miejscowy młynarz. Obecny dwór wystawiony został około 1870 r. i świadczy o zasobności portfela ówczesnych młynarzy. W 1903 r. właścicielem był August Funke, młynarz i posiadacz ziemski. Mieszkał on tutaj ze swoim ojcem, już wówczas rentierem, Paulem Funke i rodziną. Funkowie w ewangelickich metrykaliach strzeleńskich występowali już od 1828 r. i zapewne byli to młynarze z Młynka - Bronisławia.
W okresie międzywojennym właścicielami Młynka, majątku liczącego ok. 250ha byli: Józef Kotas (1883-1959) i Bronisława z Rozmarynowskich Kotas (1894-1962). Posiadali również cegielnię nabytą pod koniec lat 20-tych od Niemca Hermana Bothe, właściciela majątku ziemskiego Rzadkwin. Zapewne to Kotasowie przebudowali dom młynarzy niemieckich w dwór. Ostatni właściciel majątku, Józef Kotas był aktywnym działaczem spółdzielczym, członkiem rady nadzorczej Spółdzielni ?Rolnik" w Strzelnie. Po wojnie został zmuszony do opuszczenia posiadłości, ta zaś została przyłączona do PGR Rzadkwin.

(Tekst na podstawie opracowań p. Mariana Przybylskiego ze Strzelna.)

Opis

Dwór parterowy, neoklasycystyczny o wyglądzie typowym dla dworów polskich. Z dwuspadowym dachem i mieszkalnym poddaszem, oraz z pięterkiem na osi, gankiem i portykiem wspartym na czterech kolumnach.

Park

Obok dworu rośnie grupa starych drzew, o nieczytelnej kompozycji przestrzennej. Być może obecny właściciel uporządkuje teren i utworzy tu nowe założenie, bazując na istniejącym drzewostanie.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011