Baruchowo

Stan obecny

Urząd i Rada Gminy.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej.
Gminny Ośrodek Kultury.
Posterunek Policji w Kowalu - punkt przyjęć interesantów.
Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych.

Historia

Dwór z końca XIX w.
Najstarsza wzmianka pisana o Baruchowie pochodzi z 1388 r. jako o wsi dziedzicznej Marcina - podczaszego i Mikołaja - podkomorzego ziemi dobrzyńskiej. W poł. XIV w. wymieniani również byli Mszczuj z Baruchowa i Gumowa. Przed 1770 r. Baruchowo stało się własnością Walentego Moszczeńskiego. Według relacji lustracji z 1770 r. istniał w Baruchowie niewielki dwór, zapewne drewniany. W 1802 r. dobra przeszły w ręce Wincentego Dąmbskiego. W posiadaniu Dąmbskich pozostały do 1837 r., kiedy to zakupione zostały przez Leona Kretkowskiego, radnego województwa mazowieckiego i sędziego pokoju okręgu kowalskiego. W tym czasie Baruchowo włączone zostało do klucza więcłowskiego (1830 r.). Kolejnym właścicielem (od 1844 r.) stał sie Emilian Kretkowski, syn Leona. Z nim powiązać należy budowę centralnego segmentu obecnego dworu, który wzniesiony został z wykorzystaniem fundamentów starego dworu. W latach 60-tych XIX wieku, także przez Emiliana dostawione zostały segmenty boczne dworu. W 1894 r. majątek przejął Leon Emilian, syn Emiliana. Po jego śmierci majątkiem zarządzała żona, Maria ze Strzeszewskich. W 1940 r. została wysiedlona przez Niemców. W 1945 r. majątek przejęty został przez Skarb Państwa Polskiego, i uległ parcelacji. Dwór do pocz. lat 70-tych XX w. pełnił funkcję szkoły podstawowej, a następnie klubu młodzieżowego. Od 1984 r. umieszczono w nim Urząd Gminy.

Opis

Dwór eklektyczny o cechach klasycystycznych. Usytuowany na spadku terenu, zwrócony frontem ku płn.-wsch. Budynek murowany z cegły, otynkowany, Parterowy na wysokich suterenach w trakcie frontowym, z poprzecznymi skrzydłami: płd.-wsch. - piętrowym i płd.-zach - parterowym z pięterkiem na poddaszu. Wzniesiony na rzucie zbliżonym do litery H, z wydłużonym korpusem środkowym, silnie zryzalitowanymi skrzydłami poprzecznymi i ryzalitem na osi frontu. Układ wnętrz dwutraktowy. Elewacja frontowa trzynastoosiowa, z trójosiowymi ryzalitami. Podziały pilastrami i boniowaniem w tynku, na skrzydle płd.-wsch., mieszczącym niegdyś kaplicę, dekoracja stiukowa i gzymsy konsolkowe. Okna w obramieniach uszatych. Skrzydło płd.-wsch. zwieńczone w ścianach szczytowych trójkątnymi przyczółkami, skrzydło płd.-zach. ścianką attykową, z przyczółkiem od płd. Elewacja tylna powtarzająca układ frontowej, niegdyś z werandą na osi. Dachy dwuspadowe kryte blachą.

Park

Park krajobrazowy z końca XIX w. o pow. ponad 5ha. Teren parku jest zróżnicowany, położony jest na siedlisku lasu grabowego. Prowadzi do niego 150-letnia lipowa aleja. Najcenniejsze drzewa rosną w jego zach. części. Cztery dęby i klon uznane zostały za pomniki przyrody, obwody ich pni w pierśnicy mierzą od 280 do 310cm. Na terenie parku były kiedyś trzy stawy rybne połączone groblami, przez które prowadziły malownicze alejki. Niestety, gdy ostatni przedwojenni właściciele, rodzina Kretkowskich, stracili posiadłość w 1945 r. park zaczął niszczeć. Po zablokowaniu naturalnych źródeł zasilających stawy, środkowy zbiornik wysechł. Od frontu znajduje się kolisty podjazd z murem oporowym i wspomniana czterorzędowa aleja lipowa, zakończona resztkami murowanej bramy utworzonej z dwóch filarów ożywionej płyciznami, zwieńczonymi kulami.

Inne

Stajnia z końca XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

W Rejestrze Zabytków :

- zespół dworski, k. XIX, nr rej.: A/1245/1-2 z 20.07.1984:
- dwór, ok. poł. XIX
- park