Nisko

Stan obecny

Pozostałości pałacu znaleźć można w budynkach miejscowego szpitala. Park dworski przeistoczył się w park miejski. Budynek po dawnej oficynie zajmuje Centrum Historii i Tradycji. (JB2024)

Historia

Nisko było pierwotnie wsią królewską z folwarkiem dającym dziesięcinę do Racławic. Następnie wchodzi w skład dóbr Kapituły Sandomierskiej. Po rozbiorach dobra przeszły na własność funduszu religijnego. Po roku 1823 rząd sprzedał dobra Niskie hrabiemu Eugeniuszowi Kińskiemu. 12 kwietnia 1849 roku w uzdrowiskowej miejscowości Ischl urodziła się jego córka Maria Teresa Julia. W 1868 roku we Wiedniu odbył się ślub Marii z hrabią Olivierem Resseguier de Miremont. Wkrótce młodzi małżonkowie wyruszyli do Niska, gdzie mieli zarządzać majątkiem ojca Marii. W latach 1873 – 1875 wybudowano pałac, w którym zamieszkali Maria i Olivier. Ostatecznie przejęli oni majątek od hrabiego Kinskiego w roku 1883. Zaczęli wtedy wprowadzać swoje usprawnienia w niżańskich dobrach. Maria, oprócz wychowania dzieci, poświęciła się działalności społecznej i charytatywnej. Była członkinią organizacji katolickich, aktywnie działała w Komitecie Budowy Kościoła w Nisku. Sprowadziła Siostry Służebniczki Dębickie aby prowadziły ochronkę dla dzieci. Własnym kosztem wybudowała i utrzymywała szpital w Nisku, wspomagała zbiórki funduszy na cele ważnych dla mieszkańców przedsięwzięć. Wspierała finansowo i materialnie ubogich mieszkańców niżańskich dóbr. Niewątpliwe zasłużyła sobie na miano „dobrodziejki Niska”.
W rękach rodziny Resseguier dobra Niskie pozostały do IWŚ. Gdzieś w latach 1916-1919 dobra zakupił Gerard Francke niemieckiego pochodzenia, który był właścicielem do 1944 roku kiedy to notarialnie przekazał budynek na szpital. Szpital ruszył w tej lokalizacji w 1947 roku zajmując pałac wraz z budynkami mieszkalnymi, gospodarczymi, ogrodem i częścią parku. szpital przyjął nazwę Szpitala Rejonowego im. Ludwika Waryńskiego, a potem Szpitala Powiatowego im. PCK. Jako szpital Polskiego Czerwonego Krzyża został bardzo dobrze, jak na owe czasy, wyposażony w sprzęt, materiały opatrunkowe i leki, np. szczególnie cenne w tamtych czasach pierwsze dawki penicyliny z przydziałów PCK. W tym okresie szpital liczył 120 łóżek. Posiadał oddziały: chirurgiczny, wewnętrzny i położniczy z łóżkami noworodkowymi, rentgen oraz podręczne laboratorium. W kolejnych latach (1970 i 1973) następowały przebudowy i modernizacje szpitala. Kolejna przebudowa z 1975 roku zatraciła reszki zabytkowej zabudowy. Dobre czasy pałacu przypomina tylko wyremontowana oficyna w której mieści się Centrum Historii i Tradycji. (Jarosław Bochyński 2024)

Opis

Pałac wybudowany w XIX wieku, manierystyczny, nawiązujący do klasycyzmu.

Park

Założenie parkowe w Nisku powstało zapewne w pierwszej połowie XIX wieku. Współczesny park stanowi zwarty zadrzewiony obszar całkowicie ogrodzony z wejściem od ulicy Sandomierskiej. Główną osia kompozycji parku jest aleja lipowa biegnąca przez cały park. Od zachodu przestrzeń parkową zamykają aleje i szpalery dębowe. Prostopadle do głównej alei parkowej biegł kiedyś ciek wodny z sadzawka przy skrzyżowaniu z aleją. Dziś są to suche zagłębienia terenowe. (Jarosław Bochyński 2024)

Inne

Źródła:
„Ewidencja parku w Nisku” A. Celinowski, J. Heyda
Zdjęcie z 1930 ze zbiorów F. Sycza
Zdjęcie z 1915 roku Porębski
https://szpital-nisko.pl/o-szpitalu/historia
https://nck.nisko.pl/