Wysoka Mała

Historia

Pierwsza wzmianka o tej osadzie pochodzi z 1480 roku. W dokumentach z XVI i XVII w. wieś ta występuje pod nazwą Wysoczka i trudno ją odróżnić od innej Wysoczki leżącej w pobliżu – identyfikacji można dokonać jedynie na podstawie ówczesnych danych dotyczących areału uprawnego. Od 1772 roku wieś była własnością Stanisława Augusta von der Goltza. W tym czasie obejmowała ona 7 łanów pola oraz liczący 10 łanów folwark. Ostatnim właścicielem majątku był Walter Buettner. Rodzina Beuttnerów posiadała także folwarki w Kosztowie i Jeziorkach Kosztowskich. Najstarszy spośród braci Buettnerów, Ernest, właściciel majątku w Jeziorkach Kosztowskich, kupił swojej matce dworek w Młotkowie.
Istniejące do dziś skrzydło pałacu w Wysokiej Małej, które znajduje się w parku, pochodzi prawdopodobnie z XVIII wieku. Do niego dobudowano potem budynek piętrowy. Przypuszczalnie przed I wojną światową budynki gospodarcze – z wyjątkiem stodoły – pobudował Walter Buettner.
Po roku 1945 pałac oraz zabudowania gospodarcze przejął PGR, a w starszym skrzydle (z muru pruskiego) utworzono świetlicę. Pozostałe pomieszczenia pałacu zaadoptowano na mieszkania dla pracowników. Kolejna zmiana nastąpiła w roku 1957, kiedy to Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu przekazano budynek starej szkoły we wsi, a w zamian za to władzom oświatowym udostępniono niegdysiejszy pałac. Wkrótce utworzono w nim szkołę podstawową.
W 1965 r. przeprowadzono w pałacu kapitalny remont z przełożeniem dachu i ze zmianą wnętrza (z wyjątkiem skrzydła będącego własnością PGR). Starsze skrzydło pałacu jest w złym stanie technicznym i wymaga natychmiastowego zabezpieczenia.

Park

Park dworski z XIX w.