Urbanie

Stan obecny

Prawdopodobnie własność ANR

Historia

Dwór z k. XIX w.
Urbanie to wieś leżąca 7,5 km na zachód od Obornik. W czasach staropolskich nie istniała, a jej ziemie należały do majętności Popówko. Folwark powstał tu najprawdopodobniej z inicjatywy dziedziców Popówka - Dzierżykrajów z Chomęcic Morawskich - około połowy XVIII w. W 1764 r. posesorka Urbania Tekla Gołacka wyszła za Kazimierza Zdonowskiego, a świadkami byli Kajetan Morawski z Popówka i niejaki Rachemberk, posesor Przecławia. W 1772 r. synowie Kajetana i Wiktorii Kierskiej h. Jastrzębiec: Paweł, Walenty i Wojciech Morawscy, sprzedali Popowo, Popówko, Urbanie i pustki Zagaj - Marcelemu Żółtowskiemu h. Ogończyk, synowi Bogusława i Ludwiki Chłapowskiej h. Dryja.
W 2. poł. XVIII w. posesorem wsi był Lipski, zaś wdowa po nim - Petronella (z d. Bielińska) w 1780 r. wyszła za Antoniego Rynarzewskiego z Bąblina. Dziedzicem wsi pod koniec XVIII w. był Walentyn Żółtowski. Główną posiadłością Żółtowskich było wówczas Kąsinowo.
Na pocz. XIX w. folwark powrócił w skład dóbr pobliskiego Popówka. Wybudowano tu nowy dwór, w którym w maju 1816 r, urodził się Jan Nepomucen Górecki, syn Józefa i Katarzyny - administratorów Popówka. Dziecko do chrztu nieśli ksiądz Marcin Dunin, kanclerz kat. poznański i Józefa Dunin, posesorka Popówka. Córka Józefy (i zmarłego Jana Dunina) - Nepomucena - w 1825 r. (mając zaledwie 15 lat) wyszła za Jana Kuczborskiego, dziedzica Górki. Po wdowie Józefie posesja Urbania przeszła na Kazimierza Białoszyńskiego. Tegoż żona Teresa zmarła w 1828 r. i pochowana została w Szamotułach. Dziedzicami wsi byli wówczas Bnińscy h. Łodzia z Popówka. W 2. poł. XIX w. właścicielem U. był Aleksander Bniński. W 1873 r. sąd w Rogoźnie wystawił dobra na subhastę, czyli tzw. sprzedaż konieczną". W skład majątku o pow. "1. 327 ha 61 ar. 80 lasek kw." wchodziły Popówko, Popowo, Urbanie oraz folwarki Zagaj i Wychowaniec. Nabywcami zostali nieznani nam z nazwiska Niemcy. Urbanie z folw. Zagaj zostało odłączone od Popówka i odtąd stanowiło samodzielne dobra. W 1888 r. był to zespół dworski w pow. obornickim o pow. 472 ha, w tym 378,8 ha ziemi ornej, 22,43 ha łąk, 68,03 ha pastwisk oraz 3.09 ha nieużytków. We wsi znajdowało się 5 domów ze 113 m-cami, w tym 2 protestantów. W 1913 r. właścicielem U. był Hermann Sarrazin. Dobra obejmowały 475 ha, w tym 454 ha ziemi uprawnej, 9 ha łąk i pastwisk oraz 12 ha nieużytków wraz z wodą. W gospodarstwie doliczono się 44 koni, 148 szt. bydła oraz 51 cielaków, 253 szt. owiec oraz 110 świń. Czysty dochód z ziemi wynosił 4995 marek. Majątek posiadał cukrownię oraz mleczarnię. W 1926 r. Urbanie z folwarkiem Zagaj należały do Henryka Bilsteina. Na ogólny obszar 470,74 ha składało się 454 ha ziemi uprawnej, 5 ha łąk i pastwisk oraz 11,74 ha nieużytków. Czysty dochód gruntowy wynosił 1702 talary. W 1930 r. wieś liczyła 226 mieszkańców; był tu kowal G. Rechman i kołodziej E. Döhr. W latach 1943-45 nosiła nazwę Urbanshof, zaś Popówko - Poppenhof. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zostały zabrane i rozparcelowane przez Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Guter=Adreßbuch für die Prowinz Posen, wyd. 2, Lipsk 1913;
Wykaz alfabetyczny wszystkich posiadłości ziemskich w W. Księstwie Poznańskiem, Berlin, 1872;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
5452 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3366_Obornik_1944.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór piętrowy, fasadą skierowany na wschód, na skutek remontów i przebudowy pozbawiony cech stylowych. W fasadzie oszklona weranda, do której prowadzą wysokie schody.

Park

Park z XIX w. o pow. 2,53 ha, z którym w 3/4 pokrywa się współczesna dz. ewid. nr ...43/6. Zachowana zabytkowa aleja i zarośnięty, zdewastowany staw w części zachodniej.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011