Koźmin Wielkopolski - Lipowiec
Województwo:wielkopolskie
Powiat:krotoszyński
Gmina:Koźmin Wielkopolski
Rodzaj obiektu:Pałac
Powiat:krotoszyński
Gmina:Koźmin Wielkopolski
Rodzaj obiektu:Pałac
Rejestr zabytków
Zespół:pałacowy, nr rej.: 418/1672/A z 23.12.1974Stan obecny
Lipowiec "Pałac Dobrych Praktyk" Centrum Biznesowo-Spotkanioweul. Lipowa 5, 63-720 Koźmin Wielkopolski
Historia
Pałac z 2. poł. XIX w.Koźmin Wielkopolski to miasto leżące 18 km na płd. od Jarocina, przy drodze nr 15 do Krotoszyna. Jego historię opisaliśmy szczegółowo na karcie obiektu "zamek" w naszym katalogu. Opisywany tu majątek ziemski znajdował się we wsi Lipowiec, której północna część znalazła się obecnie w obrębie administracyjnym miasta. Także historia wsi L. jest tożsama z historią miasta, czyli jej właścicielami byli Borkowicze, Wizenborgowie (XIV w.), Mościc Przedtpełk, Górkowie i Rogowscy (XV w.), Koźmińscy; ponownie Górkowie, nast. Czarnkowscy (XVI w.), Katarzyna Potulicka, Ludwik Wejher, Przyjemscy, Opalińscy (XVII w.) i Sapiehowie (XVIII w.). W 1791 r. we wsi było 9 dymów rolniczych, które odprowadzały 18 garnców żyta i 36 garnców owsa podatku. W czasach pruskich właścicielami byli Kalkreuth i następnie rząd pruski, który zlikwidował dobra koźmińskie i utworzył klucz Lipowiecki (1838). Jego właścicielami byli: Graetz, Borrmannowie i później Hilzheimer.
W 1888 r. Lipowiec stanowił wieś, gminę i dominium. Do gminy zaliczano Koźmin zamek oraz osadę Kollas. Ne terenie wiejskim znajdowało się 11 domów ze 157 m-cami, w tym 120 katolików i 37 ewangelików; 22 analfabetów. Domena miała 1984 morgi obszaru, 5 domów i 158 m-ców, w tym 126 katolików i 32 ewangelików; 81 analfabetów. Opisywany pałac wzniesiony został na przeł. XIX i XX w. dla Artura Hilzheimera, który mieszkał tu do 1904 r. Później dobra przejęła pruska Komisja Kolonizacyjna. Pałac przekazano niemieckiemu Towarzystwu Szkół Rolniczych, a w 1908 r. powstała tu Rolnicza Szkoła Zimowa. W 1913 r. w L. znajdowały się ponadto gospodarstwa należące do kościoła (158 ha), Johanna Nowickiego oraz Theodora Scheyera (74 ha).
Po wyzwoleniu Polski, ok. 1920 r. w pałacu utworzono Szkołę Rolniczą, należącą do Wielkopolskiej Izby Rolniczej. Zajęcia odbywały się tu do 1934 r., następnie obiekt pozostawał nie użytkowany, a w 1937 r. powstała w nim filia Zakładu Poprawczego z Koźmina. W 1930 r. wieś Lipowiec była stosunkowo duża i dobrze rozwinięta. Miała 428 m-ców, fabrykę maszyn "Urbaniak i Pappelbaum", mleczarnię "Mleczarnia" spółka z o.o., młyn parowy J. Jagodzińskiego, zakład naprawczy M. Olejnika, zajazd niejakiego Grollmutza i karczmę "Pod Słońcem" należącą do J. Malinowskiego. Księga adresowa z 1930 r. podaje też nazwisko właściciela majątku - Józefa Czełkowskiego - który miałby tu mieć 263 ha gruntów, ale jest to oczywisty błąd, raz że dotyczący Lipowca w gminie Kobylin, dwa - chodzi o J. Chełkowskiego.
Po 1940 r. w pałacu znajdował się m. innymi dom dziecka, a także siedziby różnych organizacji hitlerowskich. Od 1948 r. w budynku mieściła się filia zakładu poprawczego dla dziewcząt, zaś po 1958 r. utworzono tu internat Technikum Rachunkowości Rolnej. Po remoncie w latach 1986-87 w obiekcie urządzono Miejsko - Gminny Ośrodek Kultury, działający tu do 1994 r. Pięć lat później budynek kupiła Wyższa Bałtycka Szkoła Humanistyczna w Koszalinie i działała niecałe dwa lata, po czym w obiekcie powstał Ośrodek Naukowo – Konferencyjny „Pałacyk Lipowiec”. W 2008 r. pałac został kupiony przez pana Jana Krzywonosa z Krotoszyna i pozostaje w jego rękach do czasów obecnych.
Źródła:
X. Stanisław Łukomski "Koźmin Wielki i Nowy", Monografia historyczna, Poznań 1914;
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Otwarty Przewodnik Krajoznawczy - www.krajoznawcy.info.pl
Guter=Adreßbuch für die Prowinz Posen, wyd. 2, Lipsk 1913;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
11813585 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
plik mapy - 4170_Koschmin_X.1944_APP_Sygn._M.top.25-186.jpg
11811910 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4170_(2345)_Koschmin_1911_APP_Sygn._M.top.25-1185-1.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!
Komentarze
Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.