Wierzbinek

Stan obecny

Własność J.S.T. W części budynku znajduje się filia Szkoły Muzycznej w Radziejowie.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
W poł. XVIII w. dziedzicem Wierzbinka był Maciej Rybiński. Od jego potomkini, Teresy Rybińskiej, dobra w 1827 r. kupił Rafał Chrząszczewski. Ożeniony był z Petronellą, która po jego śmierci w 1831 r. odziedziczyła majątek, a następnie ponownie wyszła za mąż, za Piotra Łempickiego. Zmarła w 1834 r., a zaledwie dwa lata później Łempicki sprzedał wieś Teodorowi Chrząszczewskiemu, synowi Macieja i Marianny Turskiej, bratu Rafała Chrząszczewskiego ze Świerczyna. Oprócz tego posiadał on majątki Świętosław oraz Gogoły. Ożeniony był z Józefą Kosińską, córką Antoniego i Febroniny Kosińskich. Mieli pięcioro dzieci, z których majątek odziedziczył syn Aleksander. Pozostali to: Julia Teodozja Małgorzata zamężna za Michała Górskiego; Izabela zamężna za Emiliana Kretkowskiego z Baruchowa; Antonina zamężna za Leona Wiewiórowskiego z Woli Raczyborowskiej; Maria zamężna za Bolesława Kleniewskiego z Sierakówka oraz Ignacy Maciej Antoni Aleksander. W 1827 r. wieś miała 18 domów ze 120 mieszkańcami. Ignacy (1835-1902) przejął majątek po bracie i z jego inicjatywy wybudowany został w 2. poł. XIX w. obecny dwór. W 1885 r. Wierzbinek dzielił się na wieś, folwark i dobra. Wcześniej należały do nich oprócz Wierzbinka: Zakrzewek, Rybno, Chlebowo, Teresowo i Teodorowo, Zalesie, Tyle, Niedźwiady i Sosnówka. Z czasem przy Wierzbinku pozostał tylko folwark Chlebowo. Majątek liczył 1287 mórg, w tym 537 mórg ziem uprawnych, 127 mórg łąk, 30 mórg "pustek", 548 mórg lasów i 45 mórg nieużytków. W folwarku znajdowało się oprócz dworu 19 budynków murowanych oraz 12 drewnianych i wiatrak. Dziedzicem po Ignacym został najstarszy syn Aleksandra i Łucji Chrząszczewskiej, Teodor Józef Konstanty Aleksander (1858-1928). Ożeniony był z Gabrielą Modlińską h. Tępa Podkowa z Krzywosądzy, córką Józefa i Ludwiki Modlińskich. Wcześniej posiadał on majątek Wiecinin w parafii Brdów. Wierzbinek przejął pod koniec XIX w., po wyjeździe rodziny i rodziców do Warszawy. Na początku XX w. rozbudował i unowocześnił folwark. Pozostałe dzieci Aleksandra i Łucji to: Antoni Władysław (ur. w 1862 r.), ożeniony z Aurelią Rozdejczer; Włodzimierz Stanisław Stefan (1867-1936), ożeniony z Zofią, z którą zamieszkał w Broniewku; Kazimiera (1864-1867); Stefania Klara (ur. w 1868 r.), zamężna za Feliksa Raczyńskiego oraz Maria (zm. w 1909 r.), zamężna za Stanisława Zembrzuskiego. Ich syn został zamordowany w Charkowie w 1940 r. Teodor miał z Gabrielą troje dzieci: Józefa, Izabelę i Zofię. Zmarł w Wierzbinku przeżywszy 70 lat i pochowany został w Sadlnie. Oprócz Chrząszczewskich drugie, 157-hektarowe gospodarstwo we wsi posiadał Ludwik Bartosik. Warto wspomnieć jeszcze o synach Antoniego: Stefanie i Tadeuszu, którzy zostali rozstrzelani przez Niemców w Warszawie w czasie okupacji. Podczas wojny zarządcą majątku był Dąbrowski. Po wyzwoleniu dobra zabrał Skarb Państwa Polskiego, a na terenie folwarku utworzono Gminną Spółdzielnię "Samopomoc Chłopska". W pałacu początkowo mieściły się mieszkania. W 1972 r. został wyremontowany, a rok później przeznaczony na siedzibę Urzędu Gminy, którą to funkcję pełnił do ok. 2013 r.

Źródła:
Teki Dworzaczka (Regesty)
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich...
Plan Odnowy Miejscowości Wierzbinek
Księga Adresowa Polski 1930

Opis

Dwór eklektyczny. Budynek parterowo-piętrowy, wzniesiony na nierównomiernym planie, zbliżonym do litery "H". Główna bryła - zachodnia, akcentowana 4-kondygnacyjną wieżą. Dachy wielospadowe, kryte gontem. Do budynku z różnych stron podostawiane są parterowe, alkierzowe przybudówki.

Park

Park z końca XIX w. o pow. 2,57 ha. Drzewostan parkowy w znacznej mierze stanowią nowe nasadzenia i samosiewy. Park jest zadbany, jednak jego dawna kompozycja przestrzenna jest nieczytelna.

Inne

Zespół folwarczny:
- obora, ob. budynek gospodarczy, mur. XIX/XX w.
- źrebiarnia, obecnie budynek handlowo-uslugowy, mur. XIX/XX w.
- 2 stodoły, ob. magazyny nawozów, mur. z 1907 r.
- spichlerz, mur. 1898 r.
- brama, mur. XIX/XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011