Szczodrochowo

Stan obecny

Dwór nie istnieje. Jeszcze do niedawna były tu ruiny.
Teren J.S.T albo ANR

Historia

Dwór z poł. XVIII / XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1258 r., kiedy to zapisano ją jako Scodrochov w dokumencie księcia Bolesława - syna Odonica, który potwierdzając przywilej Laskonogiego wymieniał ją pośród posiadłości nadanych klasztorowi benedyktynów lubińskich. Kolejne nazwy w zapiskach to Zcodrochovo (1293 r.) i Scodrochovo (1300 r.). W 1294 r. król Przemysław II pozwolił mnichom na osadzenie miejscowości na prawie niemieckim. W 1300 r. właścicielem Sz. został wojewoda kaliski Mikołaj, który na Sz. zamienił swój Daleszyn, jednak niedługo później wieś wróciła do klasztoru. W 1311 r. opat Wincenty układał się z kanonikiem poznańskim Michałem o dziesięciny, a w 1358 r. opat Jan odnowił przywilej na sołectwo, różne przy tym czyniąc ustępstwa na rzecz sołtysa Pawła i jego braci, synów Jacha. Część Szczodrochowa musiała znajdować się w rękach prywatnych, gdyż w zapiskach pojawia się również Janusz, dziedzic Sz. (1376 r.). W 1580 r. wieś miała 5 łanów osiadłych, 3 sołtysie i młyn. W rękach benedyktynów Sz. znajdowało się do czasu zaborów, kiedy to rząd pruski wcielił wieś do domeny w Śremie. Część dworska jeszcze przez jakiś czas znajdowała się w rękach następców wojewody kaliskiego Mikołaja, w późniejszym okresie nie ma już o niej wzmianek, czyli przeszła zapewne w ręce opatów. W 2. poł. XVIII w. dzierżawcami tych dóbr byli Regina i Antoni Waliccy. We dworze w Sz. rodziły się ich dzieci: Anna (1770 r.), Maciej (1775 r.), Tomasz (1777 r.) i Jan (1780 r.). Na pocz. XIX w. dzierżawcami majątku była rodzina Taylorów. Karol Taylor ożenił się z Magdaleną Krzycką, z którą miał syna Roberta i córkę Aleksandrę, zwaną Aleksandryną. W 1834 r. dziedzicem Sz. był już właśnie ów Robert. W 1842 r. Aleksandryna zaślubiła Władysława Szołdrskiego z Roztworowa, syna Melchiora. Nie wiemy dokładnie, do kiedy w Sz. żyli potomkowie Taylorów. Zapewne to dla nich ok. połowy XIX w. wzniesiony został obecny dwór. Magdalena Taylor na pewno żyła jeszcze w 1847 r. W 1885 r. na Sz. składała się wieś i folwark w pow. śremskim. We wsi znajdowało się 12 dymów i 92 m-ców, w tym 78 katolików i 14 ewangelików, zaś na terenie folwarku było 8 dymów z 66 m-cami, w tym 10 ewangelików. Dobra liczyły 169 ha, w tym 131 ha ziem uprawnych i 17 ha łąk. Poza tym część wiejska posiadała 134 ha, w tym 108 ha ziem uprawnych, 16 ha łąk i 3 ha lasu. W okresie międzywojennym na Szczodrochowo leżące w powiecie śremskim składała się wieś ze 140 m-cami oraz dobra ziemskie. Księga adresowa Polski z 1926 r. wymienia dwóch właścicieli: Erwina Scholtza ze 185 ha i Stanisława Suchorę ze 165 ha gruntów. Opisywany dwór w tym czasie należał do Suchory, zaś w skład majątku wchodził folwark Radoszyny. Na ogólny areał składało się 117 ha ziem uprawnych, 10 ha łąk i pastwisk, 2 ha lasu i 6 ha nieużytków. Czysty dochód gruntowy podawany jako podstawa do naliczenia podatku wynosił 477 talarów. Po 2. wojnie światowej dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Folwark był za mały aby tworzyć tu PGR lub Spółdzielnię, dlatego jego tereny rozdzielono pomiędzy rolników. Dwór przeznaczony został na cele mieszkaniowe. Na przestrzeni lat popadał w ruinę aż został całkowicie rozebrany. Obecnie obok miejsca gdzie stał wznoszą się współczesne zabudowania mieszkalne.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka Genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Mapster:
6709 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4067_Lubin_1940.jpg
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Nieistniejący dwór w Szczodrochowie wznosił się przy drodze prowadzącej do folwarku, w płn.-wschodnim narożniku niewielkiego parku. Zbudowany był na planie prostokąta, w dłuższej osi N-S, fasadą zwrócony na wschód. Jego lokalizację zaznaczyliśmy na mapce obok. Z dawnego zespołu dworskiego zachowały się dwa budynki gospodarcze zamykające podwórze od str. zach. i południowej.

Park

Park dworski w Szczodrochowie obecnie nie istnieje. Nie było to duże założenie. Rozciągało się pomiędzy podwórzem gospodarczym od zachodu i lokalną drogą ograniczającą park od str. wschodniej. Dwór zlokalizowany był w jego płn.-wschodnim narożniku. Niewielki fragment drzewostanu znajdował się na płd. od podwórza folwarcznego. W latach 30. XX w. park miał ok. 1,3 ha powierzchni. Częściowo (w swojej płn. częsci) z dawnym parkiem pokrywa się współczesna dz. ewid. nr ...74/5 o pow. 1,5062 ha (Geoportal, 30.01.2018 r.).

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011