Marchwacz

Stan obecny

Obecnie była rezydencja Niemojowskich jest własnością prywatną.

Historia

Pałac zbudowany w latach 1820-21 wg projektu Stefana Szylera dla Bonawentury Niemojowskiego, przebudowany w 1905 r.
Z mroków dziejów Marchwacz wyłania się w roku 1136. Wówczas wieś była własnością kościelną, a dokładniej rzecz biorąc własnością arcybiskupów gnieźnieńskich. W latach 90. XVI wieku prymas Stanisław Karnkowski odkupił od kapituły gnieźnieńskiej Marchwacz i przeznaczył go na uposażenie dla powstałej przy kolegium jezuickim w Kaliszu bursy. Taki stan rzeczy miał się do roku 1773, kiedy to nastąpiła kasacja zakonu jezuitów, a wieś ponownie stała się własnością arcybiskupów gnieźnieńskich. Ćwierć wieku później, bo w roku 1797, dobra te zostały znacjonalizowane a następnie przez Prusaków darowane w prywatne ręce. W 1819 roku Marchwacz przejął Bonawentura Niemojowski, słynny przywódca opozycji sejmowej tzw. „kaliszan”, a w czasie powstania listopadowego prezes Rządu Narodowego Królestwa Polskiego. Po upadku powstania, władze carskie, Marchwacz w ramach represji skonfiskowały. Trzy lata po konfiskacie, tj. w roku 1837, żona Bonawentury, Wiktoria z Lubowidzkich, odkupiła rodzinny majątek, by w roku 1862 dobra te odsprzedać synowi, Kazimierzowi. Ostatnim „panem na Marchwaczu” był Wacław Niemojowski. Wnuk Bonawentury, również polityk i ziemianin, zarządzał rodzinnym majątkiem do swojej śmierci, czyli do grudnia 1939 roku.

Opis

Budynek neoklasycystyczny, zbudowany na wzór pałacu w Łazienkach.
Za sprawą Wacława Niemojowskiego około roku 1905 przeszedł on gruntowną przebudowę, a prace były prowadzone pod okiem Stefana Szyllera. Znany architekt rozbudował rezydencję Niemojowskich, upodabniając ją do pałacu Łazienkowskiego w Warszawie. Pierwotny człon środkowy uzupełniony został o parterowe skrzydła boczne, a całość przyozdobiono attyką balustradową oraz rzeźbami o tematyce mitologicznej, dłuta kaliskiego rzeźbiarza, Pawła Krzyżanowskiego. Nie zachował się do dnia dzisiejszego bogaty wystrój wnętrza rezydencji. Po II wojnie światowej w murach pałacu urządzono biura miejscowego PGR-u, funkcjonowała tu także szkoła podstawowa.

Park

Park z XIX w., z okazami starych dębów i lip o pow. 9,36 ha.
Pałac w Marchwaczu otacza piękny park krajobrazowy, założony około 1820 roku. Wjeżdża się do niego przez neogotycką murowaną bramę ze stróżówką, wzniesioną w latach 40. lub 60. XIX wieku.

Inne

W północnej części parku budynek, zwany stajnią koni cugowych – wozownia. Wzniesiono go w latach 80. XIX wieku, a na początku ubiegłego wieku uzupełniono o wieżę z cebulastym hełmem i zegarem.

Najcenniejszą budowlą folwarczną, uznaną w roku 2001 za zabytek, jest murowany, z czerwonej cegły, ponad stuletni spichlerz. Po obu jego stronach znajdują się stodoły: pierwsza z datą 1885, widoczną na szczycie budynku oraz druga, z lat 80. XIX wieku.