Mrowino

Historia

Dwór z pocz. XX w
Mrowino to wieś leżąca 3 km na zachód od Rokietnicy. W dawniejszych czasach zwana też Mrowin. W pocz. XV w. ze wsi pisał się niejaki Stopka, następnie Dobiesław. Ze wsi tej pochodziła również Wichna de Mrowino, żona brata Sędziwoja Ostroroga, wojewody poznańskiego, protoplasty rodu Ostrorogów Gorzeńskich.
Dobiesław w latach 40. XV w. zaczął nazywać siebie Mrowińskim. Miał brata Stefana, z którym w 1446 r. zamieniał swoje Lubiechowo (Lubiakowo) na Mrowino, Przebrody i Popowo. W 2. poł. XV w. we wsi występuje Bogufał z synem Piotrem, następnie Andrzej Mrowiński. Ten w 1478 r. zapisywał swojej żonie Katarzynie po 300 grzywien posagu i wiana. Poza tym znany był z uporczywego nie stawiania się na sprawy sądowe, na przykład z Barbarą Popowską w 1485 r. Jego synem był Dobrogost, który z kolei swemu synowi dał imię po dziadzie. Tenże Andrzej Mrowiński w 1528 r. wyderkował część wsi Andrzejowi Jaktorowskiemu. Jego żoną była Katarzyna Brodnicka, z którą mieli syna Piotra. W 1531 r. Piotr zapisywał swojej żonie Annie po 200 grzywien posagu i wiana. Andrzej i Katarzyna mieli jeszcze dwóch synów: Andrzeja ożenionego z Anną Ćmachowską i Wojciecha ożenionego z Dorotą Buszewską. Andrzej (II) miał z Anną synów Prokopa i Andrzeja (III), zaś Wojciech córki: Dorotę, która wyszła za Marcina Rożnowskiego i Jadwigę, która wyszła za Andrzeja Mniskiego. W 1549 r. Prokop Mrowiński ciężko zachorował, więc ojciec "na wszelki wypadek" dał część dóbr swoim krewnym - Piotrowi Baranowskiemu i Mikołajowi Pawłowskiemu - gdyby syn miał umrzeć. Gdyby przeżył, donacja nie byłaby ważna. W tym samym czasie Dorota Rożnowska dała swoją część "wieczyście" Wojciechowi Sadowskiemu, zaś ten dał ją Marcinowi Rożnowskiemu.
Tenże Marcin w 1551 r. nazywany był dziedzicem Mrowina. Ożenił się z Dorotą Jurkowską, z którą mieli syna Jana. Tak więc w 1580 r. wieś dzieliła się na dwie części szlacheckie: Jana Rosnowskiego (Rożnowskiego) z 4 łanami kmiecymi i 6 zagrodnikami oraz Prokopa Mrowińskiego, który posiadał 2 łany, 5 zagrodników i osadnika - owczarza - mającego ćwierć łanu i 30 owiec.
Prokop Mrowiński miał pięciu synów: Jana, Andrzeja, Marcina, Stanisława i Mikołaja. Z czasem posprzedawali oni swoje części, zaś główny dział Mrowina odziedziczyła ich siostra Barbara, która w 1620 r. wyszła za Jana Mierzewskiego h. Leszczyc, syna Mikołaja. Części wsi przeszły z czasem w ręce Twardowskich i Buszewskich, a w 1638 r. także Piotra Bnińskiego, sekretarza królewskiego. Cząstki dóbr trafiły także w ręce kapituły poznańskiej (od Stanisława Mrowińskiego i córek Mikołaja M.: Katarzyny i Jadwigi). Po 2. wojnie szwedzkiej również Bnińscy sprzedali kapitule swoje części. Od tego czasu wieś pozostawała pod zarządem administratorów i ekonomów, zaś zyski z folwarku trafiały do kanoników poznańskich. Po sekularyzacji dóbr kościelnych właścicielem M. został skarb państwa pruskiego i pozostawały one pod zarządem administratorów. W 1. poł. XIX w. byli to Kierscy h. Jastrzębiec. Później dobra przeszły w ręce prywatne. W latach 70. XIX w. należały do Tymowskich. W 1878 r. Stanisław Tymowski ożenił się z Anną Radońską h. Jasieńczyk, córką Dezyderego i Pelagii Kurcewskiej.
W 1885 r. Mrowino dzieliło się na dobra królewskie (pruskie) o rozległości 4116 mórg, wieś i gminę w pow. poznańskim. W skład majątku wchodziły folwarki Zmysłowo, Kokoszyn i Przybroda. Na terenie dworskim znajdowało się 17 domów z 344 m-cami, w tym 271 katolików i 73 ewangelików; 104 analfabetów. Z kolei we wsi były 42 domy z 386 m-cami, w tym 377 katolików i 9 ewangelików; 90 analfabetów. Już w tamtym okresie z jeziora wydobyto ciekawe znaleziska, w tym pierścienie i breloki. Na dnie jeziora znajdowały się pale dawnych budowli oraz pradawne cmentarzysko urnowe. Na pocz. XX w. wybudowano dla zarządców nowy budynek dworski. W 1926 r. właścicielem dóbr o pow. 517,5 ha był Skarb Państwa, zaś dzierżawcą Stanisław Watta-Skrzydlewski h. Samson. Na ogólny obszar składało się 423,5 ha ziemi uprawnej, 30 ha łak i pastwisk, 30 ha lasów i 34 ha nieużytków. Oprócz tradycyjnych upraw gospodarstwo specjalizowało się w hodowli koni półkrwi szlachetnej.
W 1930 r. we wsi znajdowały się dwie kuźnie: J. Krzyśko i S. Kudlińskiego, wiatrak W. Nowaka, zajazd F. Witajewskiego, dwóch szewców: T. Cwojdziński i S. Olejniczak, rzeźnicy: S. Jankowiak i W. Jus i inni. W latach 1939-45 wieś nosiła nazwę Rautendorf. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
5536 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3466_Wargowo_1940.jpg
5537 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3466_Wargowo_1944.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Z dawnego zespołu dworskiego w Mrowinie, oprócz dworu zachowały się 2 zabudowania dworskie we wschodniej części dawnego parku i 2 budynki dawnego podwórza gospodarczego. Układ przestrzenny całości jest całkowicie zniekształcony ze wzgl. na dynamiczną rozbudowę najbliższych okolic miasta Poznania. Dwór fasadą skierowany był na zachód, jest to budynek parterowo-piętrowy, nakryty wielospadowymi dachami. Część parterowa (południowa) jest zapewne starsza, przed rozbudową posiadała dach naczółkowy.

Park

Nie licząc pojedynczych drzew, nie zachowały się żadne relikty parku dworskiego. Jego teren to nieużytki lub prywatne działki mieszkańców.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011