Głębokie

Stan obecny

Własność J.S.T.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Wieś znana w 2. poł. XV w., w XVI w. stanowiła gniazdo rodowe Głębockich. W XVII w. wśród właścicieli pojawiły się nazwiska Palędzkich i Węgierskich. W 1634 r. syn Stanisława i Anny Głebockiej - Świętosław Węgierski - sprzedał wieś Adrianowi Radlickiemu, pisarzowi grodzkiemu poznańskiemu. Po nim odziedziczył Andrzej Radlicki wraz z żoną Katarzyną Różanczanką, zaś po śmierci tegoż brat jego Krzysztof. W 1679 r. Krzysztof sprzedał Głebokie bratowej za kwotę 18 tys. złp. Ta ok. 1690 r. wyszła za Macieja Miaskowskiego h. Bończa, przez co ten dostał Głębokie w wianie. Po nich odziedziczył syn Jakub, ożeniony z Apolinarą Bielicką. Spadkobierczynią Katarzyny Różankówny była Katarzyna Sosnowska, wdowa po Janie Wasielewskim. Ta w 1749 r. scedowała dobra Franciszkowi z Gołuszyna Kosińskiemu, porucznikowi królewskiemu. W 1776 r. w Poznaniu odbyła się sprawa sądowa pomiędzy sukcesorami Kosińskiego a potomkami zacnej Katarzyny Różankowej. Kolejne procesy ciągnęły się aż do lat 80. XVIII w. i zakończyły rozdzieleniem dóbr na dwie części. Następnie dziedzicem Głebokiego i Berkowa został Józef Wielowiejski, ożeniony z Franciszką Objezierską. W 1788 r. urodził im się w Głębokiem syn Stefan Egidiusz. Drugą część wsi w tym czasie dzierżył Karol Miaskowski. Być może w XIX w. dobra ponownie połączono, gdyż w zapiskach znajdujemy już tylko kolejnych dziedziców - Białobłockich. Izydor Białobłocki w 1809 r. ożenił się z Teresą Gostomską h. Nałęcz, zaś w Głębokiem rodziły się kolejno ich dzieci: Antoni Tomasz Oleksy, Jan Nepomucen (zm. w 7. tyg.) i Paulina (1814-1875). Ta ok. 1839 r. wyszła za Anastazego Radońskiego h. Jasieńczyk (1812-1881), a w 1840 r. urodziła im się córka Teresa. W 1841 r. urodził się syn Piotr Izydor Florenty, a ok. 1850 r. Zygmunt. Kolejnym dziedzicem G. został Piotr Izydor, za czasów którego zapewne został wybudowany obecny dwór w otoczeniu parku. W 1869 r. Piotr Radoński ożenił się z Bolesławą Marią Malczewską h. Awdaniec (1850-1907), z którą miał 2 synów: Władysława (1870-1891) i Szczęsnego Teodora (1876-1939). W 1873 r. ekonomem we wsi był Jakub Gruszczyński, który ożenił się z Julią Krakowską. W 1885 r. wieś wraz z folwarkiem Berkowo stanowiła dominium w pow. średzkim o areale 2593 mórg. Było tu 15 domów z 252 m-cami wyznania katolickiego. Głębokie posiadało także kolonię z 4 domami i 35 m-cami (25 katolików) oraz olędry z 3 domami i 19 m-cami wyznania ewangelickiego.
Zygmunt Radoński ożenił się z Heleną Stablewską h. Oksza, z którą miał sześcioro dzieci. Dla nas istotna jest córka Irena, która 21 kwietnia 1912 r. w Kaliszu wyszła za Stanisława Chełmickiego z Chełmicy h. Nałęcz (1888-1967). Dwa lata po ślubie spalił się dwór, zaś właściciele zamieszkali w początkowo nieotynkowanej oficynie. Z czasem oficynę przebudowano, nadając jej cechy dworu. Chełmiccy gospodarowali w Głebokiem do ok. połowy lat 30. XX w., nastepnie właścicielem majątku został przemysłowiec poznański, Czesław Leitgeber. Irena i Stanisław Chełmiccy zamieszkali w swoim majątku w Zakrzewie. Mieli również sześcioro dzieci: Olgierda (1913-1974), Danutę (1915-1982), Janusza (1917-1970), Krystynę, Halinę i Teresę (1926-1997). W 1926 r. pod zarządem Stanisława Chełmickiego majątek liczył 662 ha i dostarczał 2220 talarów czystego dochodu gruntowego. Na ogólny areał składało się 500 ha ziem uprawnych, 100 ha łąk i pastwisk, 20 ha nieużytków i 4 ha wód. Majątek posiadał także własną gorzelnię. W okresie międzywojennym wieś leżała w pow. poznańskim i liczyła 264 m-ców. Po przejęciu majątku w G. przez Leitgebera ten wyremontował budynek dworu nadając mu obecną postać. W okresie 2. wojny światowej wieś nosiła nazwę Ährenfelde. Po 1945 r. dawne dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. W dawnym folwarku mieściła się m.in. Spółdzielnia Produkcyjna.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Strona internetowa gminy Kiszkowo: http://www.kiszkowo.pl/zespoly-dworsko-parkowe.html
Mapster: 17014 @ Karte des Deutschen Reiches 1:100 000 - Generalstabskarte /1870 - 1944/
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Niestety nie zachowały się zdjęcia pierwotnego dworu w Głebokiem. Wznosił się on zapewne w południowej częsci parku. Opisywany oficyna to budynek eklektyczny z elementami klasycyzmu. Budynek parterowo - piętrowy, wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi S/SW - N/NE, fasadą skierowany na N/NW. Składa się z dwóch zasadniczych części, z których południowa posiada wejście osłonięte filarowym gankiem dźwigającym balkon. Nad wejściem góruje 4-kondygnacyjna wieża. Całość na skutek remontów częściowo pozbawiona cech stylowych. Pełne piętro stanowi tylko część środkowa budynku. Częsci parterowe po bokach mają niskie poddasza w formie mezzanina i nakryte są łagodnymi dachami dwuspadowymi krytymi papą.

Park

Historyczna część parku z 2. poł. XIX w. zajmuje środkową część dz. ewid. nr 300304_2.0003.189/1 o pow. 17,2653 ha i ma ok. 4 ha powierzchni (Geoportal, 22.06.2017 r.). Drzewostan łączący się z parkiem od południa to prawdopodobnie mieszany las, młodsze nasadzenia lub samosiewy. Północną cz. tej działki zajmuje podwórze gospodarcze, zaś południową spore połacie łąk i nieużytków. Do ciekawszych okazów starodrzewu należą pomniki przyrody: dąb szypułkowy o obw. w pierśnicy 520 cm i lipa drobnolistna o obw. 410 cm oraz okazy zbliżające się do wymiarów pomnikowych: jesion wyniosły o obw. 310 cm i dąb o obw. 320 cm. Staw znajduje się w części wschodniej, tam też teren założenia jest bagnisty i podmokły.

Inne

Zabudowania gospodarcze z k. XIX w.: obora, spichlerz, dwie chlewnie, stodoła i mieszalnia pasz.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011