Czerniejewo

Stan obecny

Czerniejewskie Przedsiębiorstwo Rolno - Usługowe spółka z O.O.

Historia

Pałac z XVIII w.
Najstarsze wzmianki o wsi pochodzą z 1284 r. Czerniejewo było wówczas własnością królewską do 1386 r., kiedy to król Władysław Jagiełło darował wieś wojewodzie kaliskiemu, Sędziwojowi Pałuce z Szubina. Około 1390 r. nastąpiło nadanie Czerniejewu praw miejskich (lokacja na prawie magdeburskim). W 1430 r. miasto przeszło na dłużej we władanie Górków. W 1581 r. król Stefan Batory nadał miastu przywilej organizowania jarmarku. Od 1594 do 1644 r. pozostawało w rękach Czarnkowskich, później (1644-1726 r.) Opalińskich z Bnina. Kolejnymi właścicielami byli Radomiccy. Miasto zostało poważnie zniszczone w czasie potopu szwedzkiego, odbudowane dopiero przez kolejnych właścicieli (od 1780 r.), Lipskich.
Pałac zbudowany został w latach 1771-1775 wg projektu Ignacego Graffa z Rydzyny, dla generała Jana Lipskiego, na fundamentach dawnego zamku. Około 1780 r. zbudowano budynki, które do chwili obecnej tworzą okazały kompleks pałacowy - stajnię i wozownię.
Pałac został przekształcony w latach 1789-1790 zgodnie z modnymi w owym czasie prądami klasycystycznymi.
W następnych latach dokonano upiększenia pałacowych wnętrz. Zabiegi te były kontynuowane przez kolejnych właścicieli pałacu - rodzinę Skórzewskich herbu Drogosław. W ich posiadaniu pałac znajdował się od początku XIX w. do 1939 roku. Zgromadzono wówczas w pałacu bardzo wartościowy księgozbiór oraz liczne dzieła sztuki.
Kolejna gruntowna przebudowa nastąpiła w latach 1926-1928. Architekt Juliusz Nagórski dobudował wówczas po stronie wschodniej pałacu dwukondygnacyjne skrzydło, które połączono z oficyną półkolistą galerią.
Rezydencja była w latach 1771-1939 także ośrodkiem życia społecznego. Lipscy przyczynili się do rozwoju gospodarczego Czerniejewa i regionu. Późniejsi właściciele pałacu i miasteczka - Skórzewscy żywo angażowali się w działalność społeczno-polityczną, zwłaszcza na rzecz dobroczynności. Działalność tę kontynuowali do wybuchu II W.Św.
W latach 1939-1945 czerniejewski pałac był użytkowany przez Niemców. Zabudowania pałacowe przetrwały ten trudny okres w stanie nienaruszonym. W końcowym okresie wojny zniszczona została większość wyposażenia pałacu.
Po zakończeniu wojny pałac został przejęty przez Skarb Państwa. W jego wnętrzach zorganizowano Państwowy Dom Dziecka. Pałac będąc do 1977r siedzibą placówki opiekuńczo-wychowawczej uległ dużej dewastacji. W latach 70-tych obiekt przejął Kombinat PGR Żydowo. Rozpoczęła się renowacja pałacu oraz budynków stajni i wozowni.
Mieszczą się w nich pomieszczenia hotelowe, kawiarnia, restauracja. W latach 1978-1985 dokonano powiększenia pałacu poprzez dobudowę od strony zachodniej, analogicznej jak od wschodu budynku, galerii łączącej pałac z oficyną. W czasie remontu odtworzono dawne rozplanowanie i wystrój wnętrz. Większość obecnego wyposażenia pałacu stanowią meble pochodzące z XIX i początku XX w.

Opis

Pierwotny pałac powstał w latach 1771-1775 jako budowla późnobarokowa.
Składał się z prostokątnej bryły pałacu i dwóch oficyn. Około 1780 r. zbudowano budynki, które do chwili obecnej tworzą okazały kompleks pałacowy - stajnię i wozownię.
Pałac został przekształcony w latach 1789-1790 zgodnie z modnymi w owym czasie prądami klasycystycznymi. Dostawiono wówczas okazały czterokolumnowy portyk oraz wybudowano dwa okrągłe, reprezentacyjne salony, na parterze - niski, na piętrze - dwukondygnacyjny. Ta gruntowna przebudowa zmieniła zasadniczo wygląd pałacu.
Najciekawsze pomieszczenia pałacu to:
- Salon złoty - pomieszczenie przylegające od wschodu do sali koncertowej. Obok dekoracyjnej posadzki i prostego kominka, uwagę zwraca supraporta nad drzwiami do sali rotundowej, ozdobiona girlandami kwiatów. Supraporta pochodzi z końca XVIII w.
- Salon ogrodowy - rotundowa sala zlokalizowana na parterze, określana jako ?grota pompei?. Pokryta jest płaskim sufitem podpieranym przez wieniec wolnostojących żłobkowanych kolumn. Na osi drzwi z westybulu znajduje się wejście do ogrodu. ?Grota Pompei? jest rodzajem ?sala terrena?. Stanowi najbardziej reprezentacyjne miejsce w pałacu na poziomie parteru. Sugeruje się, że nazwa ?grota Pompei? może pochodzić od istniejących tu niegdyś malowideł.
- Salon zimowy - inaczej zwany łącznikiem, mieści się w skrzydle łączącym pałac z oficyną wschodnią, które dobudowane zostało w latach 1926 ? 1928, przez architekta warszawskiego Juliusza Nagórskiego.
- Sala koncertowa - dwukondygnacyjna sala rotundowa mieszcząca się w pałacu na piętrze. Nakryta spłaszczoną drewnianą kopułą, ściany rozczłonowane parami pilastrów. Wystrój stanowi nowszy kominek oraz dekoracyjna posadzka z motywem roślinnym. Posadzka ta to jeden z najstarszych fragmentów dekoracji w pałacu. Miejsca nad oknami i wnękami sali zdobią malowidła i medaliony największych polskich kompozytorów, m.in. Fryderyka Chopina, Henryka Wieniawskiego, Stanisława Moniuszki, Karola Kurpińskiego czy Feliksa Nowowiejskiego.
- Pokój hrabiego - niewielka sala z pięknie rzeźbionym hebanowym kredensem. To tutaj odbywają się kameralne spotkania, oraz uroczyste przyjęcia dla niewielu osób.
- Pokój myśliwski - sala na prawo od sali kolumnowej, w charakterze pokoju myśliwskiego.
- Sala konferencyjna (belkowa) - mieści się w pałacu na piętrze. Przed przebudową w latach 1789 - 1790 stanowiła salę reprezentacyjną pałacu. W 1824 r. Marianna Skórzewska zwróciła się z prośbą do Urzędu Arcybiskupiego Gnieźnieńskiego o zezwolenie na odprawianie Mszy św. w pałacu. Urząd takie zezwolenie wydał a obranym miejscem na kaplicę była opisywana sala. W latach 1937 ? 1938 to samo wnętrze ozdobiono boazeriami, oraz belkowym stropem i zamieniono na bibliotekę. Biblioteka pałacowa posiadała zbiór inkunabułów, rzadkie edycje włoskich poetów z XV i XVI w., szereg dzieł teologicznych i astronomicznych m.in.: Kopernika, Keplera. Ściany sali belkowej zdobią portrety m.in. Z. Skórzewskiego, T. Działyńskiego, O. Kopczyńskiego, D. Chłapowskiego. Obecnie sala wykorzystywana jest przy organizacji konferencji, szkoleń, spotkań firmowych oraz wesel.

Park

Park z 1771 r. o pow. ok. 13ha. Powstał równocześnie z budową pałacu i wtedy wytyczono istniejące do dziś aleje: lipową, jesionową i kasztanową oraz trzy osie widokowe w części północnej. Początkowo park zaprojektowany był w stylu francuskim, od poł. XIX w. przekształcony został w park angielski. W parku znajdują się stawy połączone przepustami i jazami z rzeczką Wrześnicą. Część wsch. parku pomiędzy pałacem, stawem a drogą do Gniezna jest częścią najstarszą z najokazalszymi drzewami. Ich wiek sięga 300 lat. Na uwagę zasługują dęby szypułkowe, graby, lipy i cis pospolity o czterech pniach. Leśna cześć parku na północ od stawów poprzecinana jest drogami i liniami prostymi, które dzielą go na różnego rodzaju czworoboki i trójkąty. Robi to wrażenie układu regularnego. Park płynnie łączy się z otaczającymi miasto lasami. Cały park chroniony jest jako zabytek, a większość drzew to drzewa o charakterze pomnikowym. Stanowi on wartościową oazę historycznej zieleni, pełni funkcję parku miejskiego. Jest miejscem rodzinnych spacerów mieszkańców i turystów, organizacji różnych imprez kulturalnych, oraz przyrodniczo - historycznych wycieczek szkolnych.

Inne

Zabudowania gospodarcze. 2 oficyny

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011