Skatalogowanych zabytków: 11435
Zarejestruj się
Miniatura Skąpe
Zdjęcie dla portalu - Tomasz Akceptowski 2012
Miniatura SkąpeMiniatura SkąpeMiniatura SkąpeMiniatura SkąpeMiniatura Skąpe

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Skąpe

Województwo:świętokrzyskie
Powiat:konecki
Gmina:Słupia
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Własność JST albo prywatna.

Historia

Dwór z XIX w.
Skąpe to wieś leżąca 26 km na północ od Włoszczowy. Jej nazwy „Skamppe” i „Skappe” odnotowano w zapiskach z XVI w. W poł. XV w. należała do Kobielskiego i posiadała łany kmiece oraz karczmę, z których dziesięciny o wartości 3 grzywien składano prebendzie świętego Jerzego. Natomiast z folwarku płacono plebanowi w Pilczycy. W 1466 r. Skampe, Wola Skampska, Czostków, Przybrodów, Kietlin i Łagiewniki należały do Jana (Johannesa) Chrzelowskiego z Goszyc, syna Krzesława z Kurozwęk, kasztelana lubelskiego. Po Chrzelowskim dziedzicem (zapewne tylko połowy wsi) był „szlachetnie urodzony” Jakub (nobilis Jacobus de Skampe), który w 1480 r. zastawił swój Przybrodów. Na pocz. XVI w. wieś należała wprawdzie do parafii w Pilczycy, ale dziesięciny składano plebanowi w Łopusznie. Druga część S. należała w międzyczasie do Kobielskich, a w 1540 r. płatnikiem poboru był Mikołaj Kobielski. Miał on wówczas 10 kmieci osadzonych na półłankach, 1 zagrodnika, dwór z folwarkiem, sadzawkę, lasy i zagajniki. Kolejnych posiadaczy wsi nie znamy, ale już w 1799 r. właściciele zbudowali „wielki piec”, a w 1827 r. w S. znajdowało się 25 domów ze 175 mieszkańcami. W kolejnych latach na skutek uwłaszczenia, we wsi powstało 20 gospodarstw dla osadników, którzy mieli łącznie 330 morgi ziemi. Ponadto od majątku odłączono Wólkę Paprotnią, gdzie powstało 48 osad z 534 morgami, Zaostrowie z 21 osadami i 272 morgami, Budzisławów z 60 osadami i 363 morgami oraz Gabrielin – 12 osad i 39 mórg. Ponadto odłączono aż 2176 mórg lasu, który przeszedł zapewne pod zarząd państwa.
W 1885 r. S. dzieliło się na wieś (siedzibę gminy), folwark i osadę leśną, leżało w pow. koneckim, gminie Pijarów i parafii Pilczyca. Były tu bogate pokłady rudy i kamienia ciosowego. Folwark obejmował 967 mórg, w tym 694 m. ziemi uprawnej, 136 m. łąk, 36 m. pastwisk, 70 m. lasu i 31 mórg nieużytków. Gospodarstwo było nowoczesne, bo posiadało 21 budynków murowanych i tylko 1 drewniany, a także gorzelnię. Na początku XX w. zostało rozparcelowane, bo ks. adresowa z 1930 r. wymienia jedynie kuźnię J. Wilczkowskiego. Pozostałe sklepy, firmy oraz instytucje mieszkańcy mieli w Słupii (już wówczas siedziba gminy) albo w Pijanowie. Resztówka po majątku stała się zapewne gospodarstwem prywatnym. Dawny dwór był rozbudowany (remontowany?) w latach 60. XX w., ale pomimo tego jest obecnie w fatalnym stanie technicznym.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11781301 @ West. Osteuropa 1:25 000 - Niemieckie mapy zaboru rosyjskiego, I WŚ /1914 - 1919/
- plik mapy: XXVII-7-G_Gruppe_Warschau_1915_UWar.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony w północnej części parku, parterowy, nakryty naczółkowym dachem krytym dachówką, z przybudówką od frontu. Nad wejściem niewielka trójkątna wystawka dachowa.

Park

Pozostałości parku o pow. około 3,5 ha. Założenie parkowe rozciągało się pomiędzy drogą do Budzisławia (na południe) i drugą w kier. płd.-wschodnim - do Wólki. Teren powyżej tej drogi do parku nie należał.

Inne

Dom ogrodnika, k. XIX w.
Spichlerz (ruina), k. XIX w.
Młyn, XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Marek Kujawa4 miesiące temu
Nazwa gminy to obecnie Słupia Konecka.