Nieznanowice

Stan obecny

Własność prywatna. Pałac w ruinie.

Historia

Pałac z k. XIX w.
Nieznanowice to wieś leżąca 4,5 km na południe od centrum Włoszczowej. Istniała już pod koniec XIV w., natomiast pierwsze zapiski pochodzą z "Liber Beneficiorum" Jana Łaskiego. W XV w. Nieznanowice należały do parafii Konieczno, łany kmiece były opustoszałe, ale płaciły dziesięcinę w wys. pół grzywny. Z łanów folwarcznych płacono do Goleniowy i do Chrząstowa. N. miały później wielu właścicieli, a w 1827 r. we wsi znajdowało się 28 domów z 260 mieszkańcami.
W 1885 r. wieś dzieliła się na część wiejską oraz folwark, leżała w pow. włoszczowskim, gminie Włoszczowa i parafii Konieczno. Do majątku należała gorzelnia i cegielnia, we wsi ponadto były 3 młyny wodne. Dobra składały się z folwarków: Przygradów, Martyniki, Ostrów i Dołowatka, osad młyńskich Balina, Feliksów i "na cegielni". Ogólny obszar wynosił 7636 mórg, na co składało się 554 m. ziemi uprawnej, 148 m. łąk, 118 m. pastwisk, 5839 mórg lasów. Budynków murowanych było 12, a drewnianych 24. Na polach majątku zorganizowany był płodozmian 16 polowy. Na skutek uwłaszczenia, w poszczególnych wsiach założone zostały gospodarstwa osadnicze. W Nieznanowicach były 23 osady z 278 mórg ziemi, a w Przygradowie 20 osad ze 186 morgami ziemi. Właścicielem wsi był wówczas Marcel Gautier, od którego dobra nabył przemysłowiec z Łodzi - Izrael Poznański. Nowy właściciel wybudował piękny pałac w otoczeniu angielskiego parku, a na terenie folwarku także fabrykę krochmalu. W 1910 r. właścicielami wsi zostali Karscy z Włostowa. W 1930 r. właścicielem majątku był Włodzimierz Stanisław Wincenty (1865-1940), syn Stanisława (1839-1890) i Jadwigi ks. Światopełk-Czetwertyńskiej h. Pogoń Ruska (1839-1908). Jego żoną była Izabela Elżbieta hr. Mielżyńska h. Nowina (1879-1955), z którą mieli siedmioro dzieci: Stanisława (1901-1903), Irenę Marię, Andrzeja Mariana (1904-1990), Tomasza (1905-1998), Władysława Józefa (1907-1914), Marię (1911-1937) oraz Krystynę (1915-1993). W okresie międzywojennym w majątku nadal działały cegielnia i gorzelnia oraz fabryka mąki kartoflanej "Nieznanowice". Po 2. wojnie światowej dobra Karskich zostały znacjonalizowane. Pałac częściowo spalił się w latach 40. XX w. i nie został odbudowany.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11799906 @ Deutsches Reich (Gen. Gov.) 1:50 000 - teren Polski II WŚ /1943 - 1944/
- plik mapy: 373-D-3_Wloszczowa_(HMN)_XI.1944_LoC_G6520_s50_.G4.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pałac późnoklasycystyczny. Budynek piętrowy, nakryty (niegdyś) dachem dwuspadowym. W fasadzie centralnie umieszczony portyk arkadowy wsparty na kolumnach, "zajezdny", nad którym góruje wystawka z trójkątnym frontonem i tympanonem. Tympanon przedstawia płaskorzeźby mitycznych zwierząt, trzymających wieniec laurowy. Analogiczny portyk w elewacji ogrodowej.

Park

Park z k. XIX w. o pow. 10,596 ha (pomiar po granicach drzewostanu), na terenie dz. ewid. nr 139/37 o pow. 21,57 ha. Zachowały się dwa kręgi starych drzew - graby, lipy i kasztanowce. Dawna kompozycja przestrzenna - nieczytelna.

Inne

Zabudowania pałacowe z przeł. XIX / XX w.: ruina oficyny, rządcówka, chlewnia i dom skarbnika
Murowane ogrodzenie z bramą, k. XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011