Romanowce - Szejpiszki

Stan obecny

Dwór wyremontowany, zaadaptowany na hotel. (2024)

Historia

Pierwsza wzmianka o majątku Szejpiszki pochodzi z 1685 r. Należał on wówczas do Kazimierza i Marianny z Pincewiczów Kaszyńskich. 100 lat później właścicielami dóbr, które obejmowały folwark Szejpiszki i małą wioskę, była rodzina Kotarskich. Od niej to w 1773 r. kupił te włości urzędnik dworski, dzierżawca w dominikańskich Sejnach i królewskim Pomorzu, Kazimierz Habermann, którego ojciec przybył do Polski z Czech. Jego syn, Michał Józef, marszałek szlachty i sędzia pokoju powiatu sejneńskiego, po objęciu ojcowskiego majątku powiększył go znacznie przez zakup leżących po sąsiedzku ziem i wkrótce był właścicielem 430 ha. Dwór powstał zapewne w trzeciej ćwiartce XIX wieku. W 1889 roku Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego… podaje, że „ Dobra Sejpiszki składały się (…) z folw. Sejpiszki, Smolany, Nomenki, Baraniszki, Borek, rozległ. morg 1009. Folwark Sejpiszki grunty orne i ogrod. m.182, łąk m. 61, pastwisk m.23, nieużytków m. 5; bud. mur. 1, drewn. 12”
Po Michale Józefie dziedzicem na Szejpiszkach został jego syn Franciszek, a następnie wnuk Michał. Ten ostatni zmarł bezdzietnie wkrótce po ślubie, (1911) pozostawiając opiekę nad rozległymi dobrami na barkach swojej żony, Sabiny ze Świdów. Wdowa gospodarzyła na dużym majątku nadspodziewanie dobrze - hodowała konie, założyła dużą pasiekę, wytwarzała masło i sery, na które miała nabywców w Warszawie. Robotnicy rolni, pracujący u Habermannowej w okresie międzywojennym, wyrażali się o niej bardzo dobrze. Przez długi okres zarządcą majątku był niejaki Czuchnowski. Kiedy wybuchła II wojna światowa, dziedziczka Szejpiszek opuściła dwór i podzieliła część majątku między mieszkańców wioski, jednego z wychowanków i Czuchnowskiego. U swego zarządcy zresztą zamieszkała i on ją po śmierci pochował w rodzinnym grobowcu Habermannów w Smolanach.
Po II WŚ w Sejpiszkach powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne, w dworze mieszkało 6 rodzin pracowników PGR Budynek dworski jako tako się trzymał, aż do opuszczenia go w 1982 roku prze mieszkańców – potem szybko został zdewastowany.
W ostatnich latach dwór trafił w ręce prywatne i został przebudowany na hotel. (Jarosław Bochyński 2024)
.

Opis

Zespół podworski Szejpiszki położony jest przy północno-zachodnim brzegu jeziora o tej samej nazwie. Dojazd od szosy Sejny - Smolany lokalną drogą przez wieś Honanowce. Ze starej zabudowy, oprócz dworu, zachował się usytuowany obok lamus i oddalona o kilkaset metrów kuźnia przy alei wjazdowej. Dwór jest usytuowany między przylegającym do jeziora parkiem a podwórzem gospodarczym, na osi alei wjazdowej, która kończy się kolistym podjazdem.
Dwór wzniesiono na fundamencie z kamieni polnych i łamanych na wapiennej. Pierwotnie ściany zewnętrzne z cegły ceramicznej pełnej, otynkowane. Ściany przybudówki oficyny z drewna iglastego w konstrukcji sumikowo-łątkowej. Ściany wewnętrzne i działowe z cegły ceramicznej pełnej otynkowane oraz częściowo drewniane. Mury piwniczne z kamieni. Ganek drewniany konstrukcji szkieletowej. Szczyty dachowe z cegły ceramicznej pełnej, otynkowane. Stropy nad parterem drewniane belkowe nagie ze ślepym pułapem. Nad piwnicami ceglane beczkowe. Więźba dachowa drewniana krokwiowo-jętkowa ze ściankami stolcowymi. W ganku i przybudówce krokwiowa. Połacie dachowe głównej części budynku i ganku blacha ocynkowana. Skrzydło i przybudówka kryte dachówką ceramiczna. Jeszcze w latach 80. W niektórych pomieszczeniach zachowały się podłogi drewniane z desek oraz ceglane. W piwnicach posadzka z ubitej ziemi. Schody na poddasze drewniane konstrukcji policzkowej. Do lat 80 zachowały się nieliczne drzwi: w ganku - filongowe, z ganku do sieni - szalowane (układ szalunku w romb).
Obiekt założony na planie litery "L" z prostokątnymi przybudówkami (ganek, weranda, sionka wejściowa do skrzydła i oddzielna do piwnic/). Część główna - korpus - dwutraktowa, skrzydło półtoratraktowe.
Budynek parterowy z częściowo użytkowym poddaszem. Korpus częściowo podpiwniczony, skrzydło w całości. Dach nad korpusem wysoki dwuspadowy z małymi lukarnami w połaci zachodniej. Nad skrzydłem dwuspadowy nieco niższy. Połączenia obu dachów z narożami i koszem. Nad gankiem niski daszek dwuspadowy, nad przybudówkami skrzydła wspólny jednospadowy. Nad werandą jednospadowy.
Elewacje otynkowane gładko i dawniej malowane. Wschodnia i zachodnia korpusu oraz północna i południowa skrzydła zwieńczone profilowanym gzymsem.
Z dawnego wyposażenia nic się nie zachowało. Nowy rozkład wnętrz dostosowany do aktualnej funkcji hotelowej. (Jarosław Bochyński 2024)

Park

Park w Sejpiszkach położony jest wzdłuż jeziora o tej samej nazwie. Ma kształt wydłużonego prostokąta. Powierzchnia około 3,5 ha. Od strony wschodniej park graniczy z jeziorem, od zachodniej z podwórzem gospodarczym, do którego prowadzi aleja wjazdowa. Od strony południowej park przechodził w sad a następnie w łąkę. Od strony północnej granicę stanowiła droga prowadząca do jeziora. Dwór usytuowany był miedzy podwórzem gospodarczym a parkiem na osi alei wjazdowej. Aleja zakończona kolistym podjazdem. (JB 2024)

Inne

Spichlerz, kuźnia.
Źródła:
Karta Zabytku Adam Żułpa
Ewidencja Parku E. Jankowska, B. Hugo-Bader, I. Bontempa
dworekszejpiszki.pl
zdjęcia z 1989 roku Adam Żułpa