Zarzecze

Stan obecny

Dom i park w dobrym stanie. Obiekt dostępny. W pałacu mieści się Muzeum Dzieduszyckich.

Historia

Pałac w Zarzeczu został zbudowany w latach 1807 ? 1819 z inicjatywy Magdaleny Morskiej z Dzieduszyckich.
Szkice do projektu założenia wykonała Magdalena Morska, a autorem projektu był Chrystian Piotr Aigner, wielki architekt polskiego klasycyzmu (m. in. autor świątyni Sybilli i Domku Gotyckiego w Puławach.
Po śmierci Magdaleny Morskiej, która w roku 1817 rozwiodła się ze swoim mężem, majątek przeszedł na własność jej brata, a następnie jego syna, hrabiego Włodzimierza Dzieduszyckiego.
Pałac pozostawał w rękach rodziny do 1944 roku, kiedy to zostali oni wyrzuceni przez władze komunistyczne.
Przed całkowitą dewastacją pałac został uchroniony dzięki mieszkańcom Zarzecza.
W drugiej poł. lat 80. wójt gminy Zarzecze wraz z wojewódzkim konserwatorem zabytków, przy finansowym wsparciu przez ministra kultury odrestaurował pałac.
W 1999 roku rodzina Dzieduszyckich zrezygnowała z dochodzenia praw własnościowych do pałacu w Zarzeczu.

Park

Park romantyczny z XVIII w.
Prace nad parkiem (powierzchnia ok. 9 ha) trawły do 1840 roku. Park został zaprojektowany przez Magdalenę Morską na wzór Petit Trianon Marii Antoniny w Wersalu. Nawiązała również do sentymentalnych parków angielskich. Centralnym punktem kompozycji jest wzgórze, gdzie stanął pałac i oficyna.
Oprócz wiekowych kasztanowców, klonów, dębów i olch, na wielbicieli drzew czeka dendrologiczna perełka - korkowce amurskie (Phellodendron amurense). Przed pałacem zachował się 200-letni platan klonolistny (Platanus acerifolia), a od strony oranżerii - bardzo modny wówczas - tulipanowiec amerykański (Liriodendron tulipifera).

Inne

Oficyna z pergolą z XIX w.
Holendernia z ok. 1820 r.
Oranżeria (2 budynki z łącznikiem), ob. dom mieszkalny, 1820, 2 poł. XIX w., nr rej.: A-351 z 30.04.2009


Magdalena Morska wydała książkę - zbiór wskazówek projektowych i podsumowanie zdobytych doświadczeń: \\\"Zbiór rysunków wyobrażających celniejsze budynki wsi Zarzecze w Galicyi w obwodzie Przemyskim leżącej, częścią z natury zdjętych lub uprojektowanych, z opisem budownictwa wiejskiego w sposobie holenderskim i angielskim i ogólnemi myślami o przyozdobieniu siedlisk wiejskich\\\".

tekst: Ewa Kubska-Oleksy 2011