Brzeg

Historia

Zamek pełnił funkcję siedziby książąt brzesko- legnickich. Usytuowana jest w zachodniej części miasta i połączona jest z nim wspólną fortyfikacją, oddzieloną jednak fosą. Obecnie zamek jest wynikiem wieloletnich prac konserwatorskich i rekonstrukcyjnych przywracających mu renesansowy wygląd z czasów przebudowy zamku przez Parrów. Z tego czasu pochodzi budynek bramny. Dziś w zamku ulokowano Muzeum Piastów Śląskich.
Zamek w latach 1311- 1675 był rezydencją książęcą. Po śmierci ostatniego Piasta Jerzego Wilhelma zamek przeszedł w posiadanie Habsburgów. W roku 1741 został zniszczony przez wojska pruskie. Zamek powstał około 1300 roku na miejscu wcześniejszego dworu książęcego notowanego już w 1235 roku. Przed 1342 rokiem nastąpiła rozbudowa zamku dokonana przez księcia Bolesława III. Ukształtowanie przestrzenne znane nam pochodzi jednak z czasów późniejszych bo z lat 1359- 98 kiedy to księciem był Ludwik I. Książę wyróżniał się zamiłowaniem do sztuki i aktywnym jej wspieraniem.
Z jego inicjatywy powstała kolegiata zamkowa św. Jadwigi stanowiąca obecne południowy narożnik czworobocznego założenia. Z czasów Ludwika I pochodzi czworoboczny zarys murów obronnych, kolegiata, potężna czworoboczna wieża, tak zwana Wieża Lwów, dom mieszkalny ulokowano wedle jednej z hipotez w obrębie skrzydła wschodniego założenia. Pod koniec XV wieku odbyły się przebudowy zamku, nie zmieniające jednak jego zasadniczej struktury. W roku 1521 księciem został Fryderyk II, który przystąpił do prac adaptacyjnych w opuszczonym zamku oraz modernizacji fortyfikacji. Na lata 1544- 60 przypada gruntowna przebudowa zamku i jego kompletna odmiana stylistyczna poprzez wprowadzenie bogatego detalu rzeźbiarsko- architektonicznego.
Najpierw zostało przebudowane skrzydło południowe, potem w latach 1544- 47 od wschodu dodano skrzydło z zachowanymi do dziś renesansowymi salami. Następcą Fryderyka II był Jerzy II, który sprowadził do Brzegu Jakuba Parra wraz ze współpracownikami. Z tych lat pochodzi ukształtowanie zwartego, czworobocznego założenia z wewnętrznym dziedzińcem otoczonym krużgankami. Skrzydło północne zbudowano w latach 1556- 58. Z tego okresu pochodzi również budynek bramny zdobiony popiersiami Piastów oraz figurami księcia i jego żony Barbary brandenburskiej usytuowanymi po obu stronach kartusza z herbami.
Brama wraz z dziedzińcem stanowi jedno z najwspanialszych dzieł śląskiej architektury renesansowej. Pod koniec XVI wieku zamek wraz z miastem został otoczony systemem bastionowym zaprojektowanym przez Bernarda i Piotra Niuronów. Rozbudowany jeszcze system nie oparł się artylerii pruskiej w 1741 roku. Po wcielenie Brzegu do Prus zamek pozostał niezagospodarowany. W roku 1801 pożar strawił skrzydło zachodnie. W latach 20 tych zlikwidowano mieszczące się w zamku magazyny wojskowe i rozpoczęto prace konserwatorskie. Ponowna dewastacja nastąpiła w 1945 roku. Na lata 1966- 78 przypadają prace rekonstrukcyjne w obrębie krużganków. W latach 1980- 94 odbyła się regotyzacja kaplicy.

Inne

Kościół zamkowy p.w. św. Jadwigi, 2 poł. XIV, XVI, 178301784,
nr rej.: 514/58 z 15.11.1958 oraz 2005/73 z 26.11.1973