Strzyżew

Stan obecny

Własność prywatna. Hotel, centrum konferencyjne, restauracja.

Historia

Dwór z 2 poł. XVIII w.
Wieś Strzyżew ma stare tradycje, sięgające XII w. Była to początkowo większa własność szlachecka, która z czasem uległa rozdrobnieniu, często też zmieniali się właściciele tych ziem. Znaną postacią był Paweł ze Strzyżewa, który w XVI w. objął tu dwór. Był cześnikiem sochaczewskim, zapisał się w pamięci jako fundator kaplicy przy kościele parafialnym w tym mieście. Stary dwór w Strzyżewie, nie dotrwał do naszych czasów.
W 1 poł. XVII w. właścicielem Strzyżewa był Mikołaj Łayszczewski, podstarosta sochaczewski, pisarz ziemi sochaczewskiej, przez długie lata starosta łowicki, a od 1645 r. kasztelan sochaczewski. Majątek przejął jego syn, Sebastian. Ożenił się z Dorotą z Nieborowa, miał z nią synów Marcina i Macieja Sebastiana oraz córki Barbarę i Annę. W 1661 r. Sebastian Łayszczewski już nie żył. Rodzina związała się z rodziną poety Jana Kochanowskiego z sandomierskiego, gdyż owdowiała Dorota Nieborowska wyszła za Piotra Kochanowskiego wojskiego sandomierskiego, później kasztelana radomskiego a jej córka Barbara za Ludwika Kochanowskiego wojskiego sandomierskiego. Marcin umarł, a jedynym spadkobiercą został Maciej Sebastian.
W 1683 r. do Strzyżewa pojechało po należność dwóch kanoników łowickich. Maciej Łayszczewski dziedzic Strzyżewa, Rzączyc i Szczytna, żona Anna z pięcioma szlachcicami i chłopami ze Strzyżewa urządzili napad na kanoników i ich zelżyli. Sprawa pieniaczy trafiła do sądu sochaczewskiego. Sprawę Łayszczewski prawdopodobnie przegrał a kapituła mając te dobra na wyderkaf, wydzierżawiła je Aleksandrowi Kowalkowskiemu majorowi lejbgwardii królewskiej za 1428 złp. Rok później Kowalkowski te dobra nazywał \"dobra dziedziczne moje\", widocznie kupił je od Łayszczewskiego. Maciej był kasztelanem sochaczewskim. Jego syn w czasie walk konfederacji tarnogrodzkiej, za porwanie koni, został przez Sasów skazany i powieszony w Sandomierzu 23 VII 1716 r., choć za pierwszym razem urwał się z powroza. Potomstwa nie zostawił. Kowalkowski niebawem pozbył się dóbr strzyżewskich.
W latach 1697-1701 właścicielem byt Dionizy Romanowicz pisarz Wielkiego Księstwa Litewskiego, w 1711 r. pojawiają się w Strzyżewie Zembrzuscy - Karol i Helena. Karol był pisarzem ziemi sochaczewskiej. Po śmierci rodziców w 1729 r. dobra należały do dwóch jego synów Józefa i Antoniego, później tylko do Józefa cześnika, w latach 1748-56 podsędka sochaczewskiego. Wdowa po Józefie, Barbara z Witkowskich, wyszła za mąż za Lasockiego z Brochowa, a w Strzyżewie zostało trzech braci: Jakub miecznik sochaczewski, Marceli i Edward. Edward Zembrzuski ze Strzyżewa walczył z Rosjanami w konfederacji barskiej. Poległ w bitwie 19 stycznia 1771 r. pod Dobrzyniem w wieku 24 lat. Trzy dni wcześniej, wraz z konfederatami był u spowiedzi. Koledzy odnaleźli jego ciało na pobojowisku i sprowadzili matce do Brochowa. Został pochowany w grobie Lasockich, kolatorów kościoła.
Dobra strzyżewskie przejął Jakub Zembrzuski łowczy sochaczewski, a w 1814 r. jego bratanek Józef Zembrzuski. Były to czasy złe dla upadającej Rzeczypospolitej, kontrybucji nakładanych przez wojska swoje i obce. Zembrzuscy nie płacili \"przedpotowych długów\" kapitule ale zaciągali nowe długi, spadały klęski. 8 maja 1805 r. wieś spłonęła. Rok później w czasie ucieczki Prusaków a wkraczania wojsk napoleońskich spłonęły wszystkie zabudowania dworskie, wraz ze stodołami... W latach 1833-42 folwarkiem gospodarowała Marianna Henneberg.
Kolejnym właścicielem dóbr został Adam Lasocki z Brochowa. W latach 30-tych XX w. majątkiem gospodarował Michał Żukotyński. Po wojnie majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego, a dwór sukcesywnie popadał w ruinę. W latach 90 tych dwór został nabyty przez właściciela prywatnego z przeznaczeniem na Dom Weterana Politycznego. W tym czasie pozostawał silnie zdewastowany. Obecnie nowy właściciel zakończył remont obiektu, który trwał niecałe 2 lata.
(źródło, m.in.: http://www.strzyzew.pl/index.php/component/content/article/34-ogolne/46-okolice-strzyzewa-mazowsze)

Opis

Dwór murowany z cegły i otynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, o regularnej bryle, podpiwniczony, parterowy, z mieszkalnym poddaszem przekrytym wysokim dachem łamanym, tzw. \"polskim\", o połaciach krytych gontem oraz dachówką ceramiczną z otworami okiennymi typu powiekowego oraz facjatkami. Na elewacji frontowej pierwotnie mieścił się drewniany ganek wyposażony w osiem drewnianych słupów. Zastąpiony on został portykiem złożonym z czworobocznych filarów skrajnych oraz pary kolumn zlokalizowanych między nimi. Na elewacji ogrodowej umieszczono podcień wspartą pięcioma słupami.

Park

Park krajobrazowy z 1 poł. XIX w. Obecnie założenie poddane jest rewitalizacji przez nowego właściciela. Park leży na terasie wyżnej, stoku i terasie zalewowej, pokrytej łąką i zadrzewieniem o charakterze parkowo - leśnym. Rośnie tu cenny starodrzew, w tym kilka pomników przyrody.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Obecnie dwór w Strzyżewie to wspaniałe miejsce na organizację kongresów, konferencji, sympozjów, szkoleń, zjazdów, warsztatów, kameralnych spotkań biznesowych, koncertów, wernisaży i wystaw. Do dyspozycji gości są 3 sale mogące pomieścić 200 osób, Sala Balowa, Salonik, piękne pomieszczenia w piwnicach dworu a także 12 pokoi hotelowych z łazienkami oraz 5-hektarowy park przydworski. Urokliwe piwnice w części pochodzą z XVII wieku, mieszczą winiarnię oraz Salę Łowczego, a grube mury zapewniają przyjemny chłód latem, a w chłodne jesienno-zimowe wieczory rozgrzewa je ogień z kominka, tworząc przyjemne ciepło i miłą atmosferę.. Zapleczem gastronomicznym jest karczma Stara Waga, znajdująca się na terenie dworskim.

Tekst: Małgorzata Kurasiak - OMIKRON Sp. z.o.o.