Staniszów - Pałac (nr 100)

Stan obecny

Po 2 WŚ - po wywłaszczeniu i wypędzeniu właścicieli majątku pałac przekształcono na dom wypoczynkowy, a następnie na ośrodek szkoleniowy straży pożarnej, która w latach 1981 ? 1985 przeprowadziła w obiekcie kompleksowe prace remontowe. W roku 2001 pałac zakupił prywatny przedsiębiorca, Wacław Dzida .
Dzisiaj w staniszowskim pałacu działa luksusowy hotel i restauracja i SPA .

Historia

Po raz pierwszy wieś wymieniona jest w dokumentach biskupstwa wrocławskiego z roku 1305. Właścicielem Staniszowa był wówczas Heinrich Runge do roku 1367, kiedy majatek zakupiła rodzina von Stange. W drugiej połowie XVI stulecia istniala w tym miejscu budowla dworska , która sto kilkadziesiąt lat później została rozbudowana w barokową rezydencję. W roku 1726 właścicielem Staniszowa zostaje hrabia von Schmettau, a po jego śmierci w roku 1766 wieś odziedziczyla jego córka Henrietta. Do roku 1784 majatek był w rekach Friederiki Otilii von Schmettau, która poslubila królewskiego rotmistrza, księcia Heiricha XXXVIII von Reussa . Książę w latach 1784 - 1787 zlecił ponowna rozbudowę pałacu i uświetnił jego wnętrza bogatą kolekcją obrazów.
Trzy lata później, w roku 1790 dokola rezydencji powstał, tak modny wówczas, park krajobrazowy, w którego obrebie znalazły się okoliczne lasy i malownicze formacje skalne Witoszy. Cały park był dostępny dla publiczności, która w XVIII wieku tlumnie modwiedzała Staniszów. Gości w równym stopniu przyciagała malownicza Witosza jak również często opisywana pustelnia mieszkającego tutaj od 1362 roku "łomnickiego proroka" Georga Rischmanna, a także gospoda zbudowana specjalnie dla odwiedzających wieś gości, oraz "Stondorferei"- słynna staniszowska wytwornia likieru ziołowego.Położenie pałacu oraz jego piękny park krajobrazowy czyniły go jedną z najpiękniejszych posiadłości w Kotlinie Jeleniogórskiej.
Od poczatku XIX wieku Staniszów należał do najczęściej odwiedzanych miejsc w Kotlinie Jeleniogorskiej. Jedną z największych atrakcji wsi był , oczywiście,
pałac stanowiący wówczas znane centrum życia towarzyskiego tym bardziej, że rezydencja księcia von Reussa znana była ze swojej wyjątkowej gościnności, o czym świadcza zachowane do dziś okolicznośćiowe fotografie.
ROwnolegle do głOwnego budynku powstała oficyna, z charakterystyczną ośmioboczną wieżą. W 1806 roku na wzgórzu Grodna powstał zameczek myśliwki Heinrrichsburg, czyli zamek księcia Henryka, zbudowany w ksztalcie romatycznej ruiny z wieżą widokową. Po śmierci hrabiego Reussa, pierwszego pana na Staniszowie posiadłość przeszła w roku 1835 na własność Heinricha LXIII, który osiemnascie lat wczesniej otrzymal tytuł księcia.
W 1887 r. pałac powiększono o skrzydło wschodnie. Potem był kilkakrotnie remontowany.

Do zakończenia drugiej wojny światowej wieś, pałac, park i gospoda pozostawały własnością księcia von Reussa, a Staniszów cieszył się renomą jednej z najciekawszych turystycznych miejscowości w Kotlinie Jeleniogórskiej.

Opis

Budynek późnobarokowy, dwukondygnacjowy, założony na planie prostokąta. W poł. XIX w. do głównego korpusu dobudowano dwa skrzydła otwierające się na wewnętrzny ogród, którego zamknięcie stanowi klasycystyczny Dom Kawalera zwieńczony małą wieżą z dzwonnicą i zegarem.

Park

Dookoła pałacu rozciąga się wspaniały park, założony pod koniec XVIII wieku przez księcia Heiricha von Reuss. Zajmuje on obecnie znacznie mniejszą przestrzeń niż dawniej, ale tak samo jak niegdyś urzeka swoim pięknem i spokojem.

Inne

W Rejestrze Zabytków :
- zespół pałacowy i folwarczny (nr 100):
- pałac, 1787, pocz. XX, nr rej.: A/781/878/J z 4.04.1986
- oranżeria, 1818, nr rej.: j.w.
- park, po 1780, nr rej.: /782/862/J z 2.04.1985
- folwark :
- budynki, nr rej.: A/787/1-4 z 29.05.2006:
- obora, k. XVIII
- stodoła, k. XIX
- spichrz, k. XIX
- budynek mieszkalny, k. XIX
- otoczenie budynków (teren folwarku), nr rej.: A/1909 z 29.03.2010