Osmolice

Stan obecny

Pałac w trakcie remontu. Trwają prace przygotowawcze. Na obecną chwilę ukończona zostaje oficyna. Zdjęcia (2018) rok wykonane za uprzejmą zgodą właścicieli.

Historia

Pałac z 1831 roku. Na przełomie XIX i XX w. dobudowano taras południowy i boczne aneksy. Odremontowany w 1956 roku i w 1986 roku.

Pierwsza pisana wzmianka o Osmolicach pochodzi z 1377 roku. Pałac w Osmolicach wspomina już Jan Długosz w "Liber beneficiorum", określając go jako "curia militaria". Z owego obiektu obronnego pozostały grube mury w dolnej jego części i dwie ciężko sklepione sale oraz piwnice, które w tradycji miejscowych mieszkańców nazywają się "lochami". Podobno ciągną się pod dnem Bystrzycy do pobliskiego wzgórza za rzeką, popularnego " grodziska ".
Stał tam obronny kasztel oblany ze wszystkich stron wodą - rozlewiskami Bystrzycy i Kosarzewki, które od Osmolic tworzą już jedną rzekę. Właścicielami osmolickiego pałacu byli kolejno: Mikołaj z Prawiednik h. Bończa, potem rody Osmólskich, Gorajskich, Skarbek-Kiełczewskich, Grabowskich, wreszcie Stadnickich, którzy władali Osmolicami i pałacem do 1944 r. Przez okres niespełna roku po śmierci hr. Juliusza Stadnickiego majątkiem zarządzał jego kuzyn i plenipotent Andrzej Boniecki. Opuścił Osmolice w lipcu 1944 r.
Pałac osmolicki z XV w. został rozbudowany w czasie, gdy stanowił własność rodziny Grabowskich a następnie Stadnickich. Wówczas dobudowano piętro, taras od strony południowej oraz stylową bramę. Po wojnie pałac wraz z 50 hektarami gruntu otrzymała organizująca się tu szkoła. W ten sposób powstało w Osmolicach Liceum Hodowlane, które w 1950 r. połączyło się z Liceum Pszczelarskim w Pszczelej Woli i stało się jego częścią składową.
Od 1994 r. pałac, stanowiący zabytek klasy III, stoi pusty. Zabytkiem w Osmolicach jest też stara gorzelnia zbudowana przed I wojną światową, wykorzystywana później jako wytwórnia win owocowych, potem przetworów owocowo-warzywnych, obecnie nieczynna.
Znacznie starszy od gorzelni jest w Osmolicach drewniany, modrzewiowy młyn wodny , liczący ponad 150 lat. Tyleż lat liczy sobie magazyn zbożowy wzniesiony przez Juliusza Stadnickiego w 1847 r. z dobudowaną po II wojnie światowej suszarnią chmielu. Stara rządcówka, resztki zabytkowej bramy, figura Matki Boskiej upamiętniająca zmarłą w bardzo młodym wieku Marię z Grabowskich Stadnicką to relikty przeszłości. Park osmolicki, rozległy, należał kiedyś do ciekawszych wśród wszystkich okolicznych parków. W latach powojennych został zaniedbany, częściowo zdewastowany. Jeszcze zachowało się kilka starych dębów i lip, a także żywotniki otaczające reprezentacyjny salon.
Zachował się też stary staw z krzyżem na wysepce, poświecony Franciszkowi Grabowskiemu, znanemu w czasach Królestwa Polskiego prawnikowi, współtwórcy konstytucji Królewskiej. Całość czeka na konserwatora i gospodarza.
Rządcówka remontowana.

Park

Park i brama z XIX w.

Inne

Rządcówka i stodoła z 1. poł. XIX w. Spichlerz z 1847 roku, potem dobudowano drugą kondygnacje i suszarnie w 1907 roku. Drewniany młyn wodny z 1920 roku. Drewniany dom młynarza z przełomu XIX i XX w.

tekst: Mariusz Dolhan 2011