Jedwabno

Stan obecny

Własność prywatna. Obiekt na sprzedaż.

Historia

Dwór z końca XVIII w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1252 r. W 1338 r. Wielki Mistrz Zakonu Dytrych von Altenburg nadaje dobra Syden - Fryderykowi Juvenis, synowi Fryderyka z Głuchowa. W latach 1381-1441 wieś była folwarkiem komturstwa toruńskiego. W 1366 r., komtur toruński, Dytrych von Brandenburg, nabył cztery włóki ziemi we wsi Grębocin, które przyłączył do dworu w Seyden. Na początku wojny trzynastoletniej, w 1454 r., król Kazimierz Jagiellończyk nadał majątek burmistrzowi toruńskiemu, Tilemanowi von Wege. W 1457 r., po śmierci Tilemana, król Kazimierz Jagiellończyk przekazał Seide radzie miasta Torunia. W 1507 r. folwark Jedwabno, wieś Stary Toruń, Kiełbasin, Węgorzyn oraz młyn wodny w Młyńcu trzymała jako zastaw wdowa po Hansie von Wege, Katarzyna. W 1 ćwierci XVIII w. kolejnym dzierżawcą majątków miejskich Jedwabna, Lubicza i Rogówka był rajca toruński, Abraham Thiel. W XVIII w. dzierżawcami majątku w Jedwabnie byli: Augstin, Ferber, Sauer, Ruttig, Wachschlager i Wieczorreck. Nazwa wsi ewoluowała i brzmiała kolejno: Seide, Zeyde, Zydow, Suide, Saide, Seiden, Zidau, w brzmieniu polskim - Żyda. W końcu XVIII w. Jedwabno składało się z folwarku szlacheckiego, wioski oraz karczmy. Całość składała się z 10 domów mieszkalnych. Od 1836 r. dzierżawcami byli Adolf i Wilhelmina Melzer, po których od 1846 r. majątek przejęła rodzina von Gosk. Pod koniec XIX w. na obszarze wsi odkryto duże pokłady żwiru. Aby ułatwić ich eksploatację wybudowano kolejkę wąskotorową z Jedwabna do Turzna o długości około 8 km. Na pocz. 1906 r. kolejnym właścicielem majątku był Carl Kurbis i Paulina z d. Kühn, w 1910 r. należał do Jacoba Dunajskiego i Johanna z d. Gatz, a w 1919 r. do Jakuba Dunajskiego. W 1920 r. majątek o pow. 463 ha nabył Stefan Scholl. Za sprawą kolejnego właściciela, którym został Jan Czarnowski w 1925 r. i gospodarzył tu do 1928 r., nazwa wsi zmieniona została na Jedwabno. Ostatnim właścicielem majątku w latach 1928?1939 był Edward Mysłakowski zamordowany w 1940 r. przez Niemców w obozie w Oranienburgu. Po wojnie majątek został znacjonalizowany i przejęty przez Skarb Państwa Polskiego w 1946 r.
W 1988 r. dwór wraz z parkiem (3,89 ha) został zakupiony w stanie ruiny przez artystów plastyków Reginę i Pawła Kalbarczyków. Po kapitalnym remoncie pozostaje do dziś ich własnością.

Opis

Dwór klasycystyczny. Budynek parterowy, wzniesiony na planie prostokąta, nakryty dwuspadowym dachem. Elewacja frontowa dziewięcioosiowa, z trójosiowym nieznacznym ryzalitem, poprzedzonym portykiem kolumnowym w małym porządku podtrzymującym balkon. Nad nim wystawka zwieńczona trójkątnym frontonem.

Park

Park z aleją kasztanową z XIX w. o pow. ok. 2ha. Rośnie tu cenny starodrzew, m.in. lipa drobnolistna, Pomnik Przyrody, o obw. w pierśnicy 510 cm. Założenie jest czyste i zadbane, z zachowanym częściowo dawnym układem przestrzennym. Położone jest na wysoczyźnie nad doliną Drwęcy, na zachód od rezerwatu przyrodniczego ?Rzeka Drwęca? ? o charakterze ichtiologicznym. Rezerwat położony jest w pasie bezpośrednio przylegającym do rzeki.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011, na podstawie tekstu Henryka Miłoszewskiego, \\\\\\\"Jedwabiu tu nie było\\\\\\\", Nowości, 19.01.2006 r.