Szarlej

Stan obecny

Opuszczony.

Historia

Dwór z 1896 r.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 2 poł. XIII w. jako o grodzie zwanym Zagoplem, z którego później rozwinęła się wieś zwana Szarlej. Grodziska średniowieczne istniały wówczas po obu stronach jeziora, znaleziono tu naczynia łużyckie i skorupy grodziskowe, formy do odlewania wyrobów brązowych i wiele in. Na liście właścicieli wymieniany jest Bezdziad z Zagopla (1271 r.), a w latach 1353-1363 książę Władysław Biały, dla którego w okresie baroku powstał tu prawdopodobnie zamek obronny. Zdania naukowców co do zamku są podzielone, jednakże wspomina o nim w swoich kronikach Janko z Czarnkowa. W późniejszych latach wieś wielokrotnie zmieniała właścicieli, którymi byli, m.in.: kasztelan inowrocławski Mikołaj Szarlejski ze Ściborza (1440 r.), Stanisław Marzeniec, Wojciech Niemojewski (1580 r.). W 1759 r. w Szarleju urodził się poeta i powstaniec kościuszkowski Jakub Jasiński, przyjaciel Jana Kasprowicza i Stanisława Przybyszewskiego. Już w XIII w. istniał tu dworek, do którego w poł. XIX w. dobudowano piętrowe skrzydło. Kolejnymi właścicielami majątku byli: Tomasz i Rozalia Kenarkowie (1842 r.), Andrzej Olszewski (1857 r.), Joseph Kościelski (1873 r.), oraz Władysław Kościelski z Miłosławia (1926-1939 r.). Po 1946 r. majątek przejął Skarb Państwa Polskiego, a użytkownikiem został PGR Kobylniki - Piaski.

Opis

Dwór piętrowy bez wyraźnych cech stylowych. W osi środkowej w obu elewacjach znaczne ryzality połączone wystawką dachową. W elewacji tylnej (ogrodowej) niewielka przybudówka.

Park

Park z XIX w. o pow. 5 ha. W jego pierwotnej kompozycji wykorzystano ukształtowanie terenu, który łagodnymi tarasami opada w kierunku Małego Gopła. Dwór stoi na wzniesieniu, z którego widać było pozostałości szwedzkich szańców znajdujących się po drugiej stronie jeziora. Parkowy drzewostan tworzą głównie gatunki rodzime, oprócz nich występują też egzotyczne, m.in. jaśminowiec wonny, lilak pospolity, kolcowój pospolity pochodzący z Ameryki Północnej, sosna smołowa, śnieguliczka biała, kanadyjski jesion pensylwański, chińskie karagany, oraz azjatyckie orzechy włoskie.

Inne

Stajnia, obory, oraz stodoła murowano - drewniana.
W parku znajdują się częściowo zasypane, stare piwnice - prawdopodobnie dawna "lodownia".

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011