Smólsk

Stan obecny

Własność prywatna. Możliwość wynajęcia na imprezy (2018-04)
http://dworwsmolsku.pl/

Historia

Dwór z 2 ćwierci XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1250 r. Pierwszym właścicielem Smólska był Borsza herbu Pomian wzmiankowany w dokumentach z lat 1399-1409. Ród Pomianów należał do najbliższego otoczenia Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego. Wieś należała do nich aż do poł. XVIII w. W 1745 r. majątek stał się własnością rodziny Sokołowskich herbu Pomian. Sokołowscy zaliczali się do elity politycznej i intelektualnej Kujaw XVIII w. Prawdopodobnie ok. 1824 r. zrealizowali oni planowaną budowę nowego pałacu, o czym zaświadcza inwentarz dóbr smólskich. W 1842 r właścicielem majątku został Prot Pius Mielęcki , który odkupił go od Jana Kantego Sokołowskiego. Dwór został wzniesiony prawdopodobnie przez niego, około 1845-50 r. W 1859 r. Pius Mielęcki dokonał podziału dóbr, Smólsk wraz z folwarkami i przyległościami otrzymał jego starszy syn, Jan. Przed 1881 r. dobra weszły w posiadanie Michaliny z Sokołowskich Morzyckiej, siostry Wandy Mielęckiej. W 1914 r. przejął je wnuk, Jan Woyda. Podczas 1 wojny światowej, w czasie bitwy toczonej pod Włocławkiem w listopadzie 1914 r. wybuchł w nim pożar, który uszkodził zewnętrzne mury budowli. Po odnowieniu otrzymały one nowe otynkowania, znacznie skromniejsze niż pierwotnie. W 1917 r. posiadłość kupili Stefan Zygmunt i Joanna Olszowscy. Nowi właściciele przywrócili świetność Smólskowi już w czasach odrodzonej Polski. Po wybuchu 2 wojny światowej Smólsk znalazł się na ziemiach wcielonych do Rzeszy. Uciekający w 1945 r. Niemcy obrabowali folwark i pałac. Procesu zniszczeń dopełnili radzieccy żołnierze. W 1945 r. dobra smólskie przejęte zostały przez Skarb Państwa Polskiego. Od 1956 r. mieściła się w nim szkoła podstawowa. W 1985 r. pałac został wpisany do ogólnopolskiego rejestru zabytków, a w 2004 r. sprzedany prywatnym właścicielom.

Opis

Dwór późnoklasycystyczny, zbudowany w typie willi Palladia. Budynek wzniesiony na planie kwadratu, na wysokich piwnicach z łukowymi oknami, piętrowy, nakryty łagodnym dachem czterospadowym. Fasada ozdobiona jest portykiem kolumnowym w typie toskańskich, w wielkim porządku, flankujących wejście w obramieniu profilowanym z gzymsem i półkoliste okno. Poprzedzone jest szerokim, brukowanym, kolistym podjazdem. W elewacji od str. zach. znajduje się pozorny ryzalit z wejściem ujętym parą kolumn w typie kompozytowych, dźwigających półkoliście występujący balkon z tralkową balustradą. Trzecie wejście ze schodami znajduje się w elewacji płd. i prowadzi do parkowego stawu. Pozostałe elewacje powtarzają w uproszczeniu elewację frontową , z pozornymi ryzalitami imitującymi portyki. Układ wnętrz jest trzytraktowy, podporządkowany dużemu owalnemu salonowi na osi poprzecznej, pomieszczonemu częściowo w ryzalicie ogrodowym. Od frontu na osi znajduje się sień zakończona półkoliście, z zabiegowymi schodami w części wsch. W części zach. znajduje się sionka z drugimi schodami na piętro. Salon obejmujący półtorej kondygnacji nakryty jest pozornym sklepieniem kopulastym z głębokimi lunetami, dzielonymi ozdobnymi listwami stiukowymi, z plafonem o dekoracji rozetowej i roślinnej. U podstawy sklepienia widnieje pas dzielony pilasterkami, między którymi znajdują się płyciny z roślinną dekoracją stiukową. Ściany salonu zdobione są czterema prostokątnymi wnękami i na przemian analogicznymi płycinami (pierwotnie wypełnionymi lustrami), belkowanie z fryzem o stiukowej dekoracji roślinnej i gzymsem kostkowym. Na osi salonu znajduje się gabinet o ściętych narożach, w których niegdyś znajdowały się kominki.

Park

Park krajobrazowy z 1 poł. XIX w. o pow. około 2,5ha. Jego ozdobą jest duży, umieszczony centralnie staw, otoczony starodrzewem. Kompozycja założenia jest swobodna, z altanami drzewnymi i resztą alei dojazdowej. Park po rewitalizacji dokonanej przez nowego właściciela jest czysty i zadbany.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011