Rojewo

Stan obecny

Dwór - teren będący własnością KK
Park - Teren wiejski, boisko, prywatne działki mieszkańców.

Historia

Dwór z XIX w.
Rojewo to duża wieś i siedziba gminy, leżąca przy drodze nr 256, w połowie odległości pomiędzy Gniewkowem a Złotnikami Kujawskimi. Wieś powstała już w czasach Mieszka I, w ramach tworzącego się państwa polskiego. Pierwsza wzmianka pisana o R. pochodzi z 1233 r., kiedy to „Rogowo” z przyległościami sięgającymi pod mury miejskie Inowrocławia, nadał Krzyżakom książę kujawski Kazimierz. Na mocy ugody zawartej z Konradem Mazowieckim, w 1235 r. wieś pozostała przy Krzyżakach, a w 1257 r. książę Kazimierz nabył ją za 60 grzywien. W XIV w. należała do kasztelanii gniewkowskiej, a później były to dobra królewskie. W 2. poł. XVI w. nabyli ją Moszczeńscy herbu Nałęcz, którzy w 1583 r. mieli tu 6 łanów osiadłych, 2 zagrodników i 1 komornika. Drugą część Rojewa z 10 łanami osiadłymi, 2 zagrodnikami i 2 rzeźnikami dzierżył Andrzej Kaczkowski. Do rodziny Kaczkowskich wieś należała przez kolejne 150 lat.
Po III rozbiorze Polski majątek znajdował się w rękach niemieckich. Około poł. XIX w. wieś stanowiła już dominium, okręg wiejski oraz okręg dominialny w powiecie inowrocławskim. Należała do parafii katolickiej w Płonkowie i ewangelickiej w Rojewicach. Do okręgu wiejskiego należały też Huby Wybranowskie; razem miał on 27 domów z 221 mieszkańcami, w tym 51 ewangelików i 170 katolików. Okręg posiadał 120 ha gruntów, w tym 95 ha ziem uprawnych i 15 ha łąk. Czysty dochód gruntowy wynosił 2042,65 marek. Dominium Rojewo miało 10 domów ze 181 mieszkańcami i 623 ha obszaru, w tym 509,8 ha ziem uprawnych, 86,2 ha łąk i pastwisk, 5 ha lasów, 13,6 ha nieużytków i 8,2 ha wód. Czysty dochód gruntowy podawany do naliczenia podatku wynosił 11884 marki. Majątek specjalizował się w uprawie buraków, tuczu i chowie bydła oraz nierogacizny rasy Berkshire, miał też własną kolejkę prowadzącą do cukrowni w Wierzchosławicach. Z kolei do okręgu dominialnego należało Wybranowo ze 126 mieszkańcami w 5 domach. Okręg ten łącznie posiadał 15 domów z 307 mieszkańcami, w tym 59 ewangelików i 248 katolików oraz prawie 1000 ha obszaru. Trudno po ponad 100 latach stwierdzić, dlaczego Prusacy postanowili zlikwidować tak duży majątek? Został on rozparcelowany już przed końcem XIX w., a we wsi poczyniono ogromne zmiany. Zburzono część zabudowań, zasypano jeden ze stawów, a pośrodku parku wybudowano kościół ewangelicki. Jego budowa trwała w latach 1905-1910. Równolegle, na terenie wokół kościoła wytyczono nowe ulice, a główny odcinek drogi Złotniki-Gniewkowo biegnącej przez wieś został nieco „wyprostowany”. W 1930 r. wieś stanowiła gminę w powiecie inowrocławskim, województwie poznańskim i liczyła 540 mieszkańców. Były tu dwa sklepy z artykułami kolonialnymi należące do Z. Karonia i K. Zielińskiego, tegoż karczma oraz wiatraki E. Schmidta i W. Schneidera. Usługi kowalskie świadczył L. Litwin. W 1938 r. Rojewo na krótko znalazło się w województwie pomorskim. W czasie 2. wojny światowej wieś znalazła się pod administracją niemiecką, a po 1945 r. Rojewo stało się typową wsią rolniczą. W 1977 r. utworzona została gmina Rojewo, początkowo znajdująca się w woj. bydgoskim, a od 1999 r. – kujawsko-pomorskim.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Analizy przestrzenne i opis na podst. map Geoportalu i serwisu Mapster:
1755859 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: P37-S26-F_JAKSICE_1934.jpg
16986 @ Karte des Deutschen Reiches 1:100 000 - Generalstabskarte /1870 - 1944/
- plik mapy: KDR100_253_Hohensalza_ca1893_DRMC5820253.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Nieistniejący dwór w Rojewie wznosił się nieco na północ od budynku obecnej plebanii. Wybudowany był na planie prostokąta w dłuższej osi N-S, fasadą skierowany na wschód. Zburzony został krótko po parcelacji majątku, na pocz. XX w. Na jego miejscu wznosi się obecnie niewielki budynek gospodarczy, należący do plebanii. Wprawdzie respondenci twierdzą, że dwór mógł zostać przebudowany na plebanię, jednak dokładna analiza map archiwalnych sugeruje umiejscowienie go nieco dalej na północ.
Układ przestrzenny zespołu dworskiego został zniekształcony poprzez wyburzenie zabudowań i wytyczenie nowych dróg. Do czasów współczesnych zachował się jeden z budynków, stanowiących niegdyś południową pierzeję podwórza gospodarczego.

Park

Park z poł. XIX w. o pow. ok. 0,5 ha. Obecny starodrzew otaczający kościół to dawny park dworski, mniej więcej w 70% zachowany w swoich dawnych granicach. Do obecnych czasów przetrwał też niewielki staw w jego północnej części.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011