Lachmirowice

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Pałac z 1866 r.
Lachmirowice to stara wieś położona na zachodnim brzegu Jeziora Gopło, w odległości 11 km na południe od Kruszwicy. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z testamentu komesa Lękomira z 15 stycznia 1271 r. Na przełomie XIV i XV w. L. stanowiły własność królewską i należały do starostwa kruszwickiego. W zapiskach nazwa pojawia się w postaci Lakmirowice, Lachmierowice, Langmierowice, etc. W 1480 r. wieś należała do Jana Siemieńskiego, a w 1676 r. do Prusinowskiej. Właścicielem pobliskiego Łęgu był w tym czasie Tomasz Kotecki. Część wsi należała także do Piotra Golemowskiego, ożenionego z Wiktorią Dembińską. W 1678 r. za konsensem królewskim scedowali oni swe prawa do wójtostwa kruszwickiego i kilku wsi, w tym Lachmirowic, swojej córce – Katarzynie. Ta była zamężna za Andrzeja Jarnowskiego z Wielkiego Jarnowa. Jeszcze w XVII w. wieś w całości lub częściowo przeszła w ręce Mierosławskich, a w kolejnym stuleciu - Markowskich herbu Szeliga i Augustyna Szygowskiego, starosty kruszwickiego. Po III rozbiorze Polski dobra przeszły w ręce niemieckie, m. innymi Lohwennefeldów. Znajdujemy tu także Jarochowskiego, Wichlińskich, a od 1857 r. rodzinę Hinsch. Nazwisko to zapisywane było również jako Hünsch. Pierwszym z tego rodu w Lachmirowicach był Gustaw Hinsh, następnie jego syn Maksymilian, członek loży masońskiej w Inowrocławiu, dla którego wzniesiono tu w 1866 r. obecny pałac. W tamtym czasie wieś stanowiła już dominium w powiecie inowrocławskim, a w 1885 r. liczyła ok. 1420 mórg. Do majątku należał również folwark Alsen (Łęg). Na terenie domeny znajdowało się 7 domów, zamieszkałych przez 179 osób, w tym 71 katolików i 108 ewangelików; 73 analfabetów.
Budynek pałacu był przebudowywany kolejno w latach 70. i pod koniec XIX w. Majątek w tamtym okresie liczył 505 ha, a Łęg 410 ha. Równocześnie z budową dworu założony został park krajobrazowy. W 1892 r. Adolf Gustaw Hinsch, syn Gustawa, poślubił Henriettę Annę Elizę Franke z Gądecza. Prawdopodobnie na pocz. XX w. nastąpiła przymusowa parcelacja gruntów należących do majątku.
Maksymilian (Max) Hinsch był miłośnikiem tutejszej przyrody. W latach 1908-1937 zbierał i preparował okazy ptaków zamieszkujących okolice Gopła, a także utworzył ich pierwszy prywatny rezerwat. W 1937 r. dzięki temu Otto Tumm napisał obszerną pracę naukową o nadgoplańskich ptakach. Tumm był niemieckim nauczycielem, a w 1919 r. kierownikiem poznańskiego Muzeum im. Paula von Hindenburga przy u;. Marcinkowskiego 7, zlikwidowanego w 1919 r. Rezerwat Maksymiliana Hinscha po wojnie znalazł się w granicach Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia.
W 1926 r. pod jego zarządem dobra miały 329,58 ha, w tym 190 ha ziem uprawnych, a także 100 ha wód. Kolejnym właścicielem został syn Maxa - Karol Gustaw (ur. w 1890 r.). Pod koniec lat 30. XX w. był on kierownikiem oddziału JDP w Strzelnie. W sierpniu 1939 r. wyjechał do Niemiec, aby powrócić we wrześniu już jako żołnierz SS. To właśnie on aresztował Jana Gierke z pobliskich Polanowic. "Swoje" Lachmirowice kazał nazywać Hinschfelde, niemniej jednak oficjalną niemiecką nazwą, która obowiązywała od 1939 r. do stycznia 1945 r. było Möwenhof. Po zakończeniu 2. wojny światowej majątek przejął Skarb Państwa Polskiego. Na terenie dawnego folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, a następnie od 1949 r. użytkownikiem została Stacja Hodowli Roślin w Polanowicach. W latach 90. XX w. obiekt stał się własnością prywatną.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Włocławski Przegląd Ekologiczny "Eko Wieści", nr 1 (11) 2001; Maciej Maciejewski "Obserwacje ptaków przelotnych nad jeziorem Gopło";
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pałac późnoklasycystyczny. Budynek piętrowy, wybudowany na planie zbliżonym do kwadratu, fasadą skierowany na zachód. Elewację frontową zdobi wydatny ryzalit, zwieńczony trójkątnym frontonem oraz mocno wysunięty portyk kolumnowy podtrzymujący balkon, pod którym przechodzi półokrągły podjazd. Przy elewacji południowej pałacu znajduje się dobudówka z 1876 r., a od strony ogrodowej, w północno-wschodnim narożu budynku - taras.

Park

Park z XIX w. o pow. 2,2 ha. Do pałacu prowadzi droga wzdłuż stawu, dookoła którego rosną wierzby białe. Największe skupisko drzew znajduje się we wschodniej części parku. Znajdziemy tu klony zwyczajne, topole, lipy drobnolistne, jesiony wyniosłe i robinie akacjowe. Bogaty podszyt parku stanowią bzy czarne, bzy lilaki, śnieguliczka biała, karagana syberyjska oraz kolcowój pospolity. Park częściowo zachował dawny układ przestrzenny, są widoczne niektóre dawne alejki.
Park znajduje się całkowicie na terenach Nadgoplańskiego Parku Krajobrazowego.

Inne

Rządcówka, obory, chlewnia, spichlerz, kuźnia, dwojaki, sześciorak, oraz ośmiorak.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011