Skatalogowanych zabytków: 11365
Zarejestruj się
Miniatura Czerniak
Zdjęcie Marek Kujawa
Miniatura CzerniakMiniatura Czerniak

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek KujawaNatasza Sobkowicz

Czerniak

Gut Czerniak

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:mogileński
Gmina:Mogilno
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Własność J.S.T.

Historia

Dwór z XIX w.
Czerniak to wieś położona nad południowym krańcem Jeziora Pakoskiego, w odległości 6,5 km na zachód od centrum Strzelna. W dawnych wiekach nie występowała, a w źródłach pojawia się dopiero pod koniec XVIII w. W XIX w. Prusacy założyli tu folwark, należący do domeny w Strzelnie. W poł. XIX w. należał do Maksymiliana Karłowskiego (zm. w 1871 r.). Około 1880 r. wieś stanowiła dominium, a zarazem gminę w powiecie mogilnickim. Dzieliła się na tzw. "wieś szlachecką" oraz Kopce z karczmą i "dom szosowy". We wsi było 5 domów, zamieszkałych przez 100 osób, w tym 23 ewangelików i 77 katolików; 54 analfabetów. W 1891 r. folwark miał 780 mórg obszaru i został kupiony przez Hieronimę Mukułowską z Poznania, za kwotę 190 tys. talarów. Była ona córką Amilkara Franciszka Brzeskiego - właściciela Krotoszyna i Rozalii Teresy Karskiej. W 1868 r. wyszła w Szczepanowie za Ignacego Mukułowskiego. Mieli dwóch synów: Jana Nepomucena i Stanisława Kostkę Ignacego oraz cztery córki: Marię, Celinę, Anielę i Irenę. Hieronima zmarła w 1891 r. i pochowana została w Rzadkwinie, natomiast Ignacy w 1901 r. i pochowany w Kotlinie. Dziedzicem został Stanisław, ur. w 1869 r. w Strychowie. Razem z nim we dworze mieszkały panny Celina i Aniela. Stanisław również nie ożenił się; zmarł w 1921 r. i pochowany został w Kwieciszewie. Dziedzic był kolekcjonerem, członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, gdzie zasiadał w Wydziale Literacko-Historycznym. W dworze posiadał bogatą bibliotekę oraz kolekcję obrazów, m.in. namalowanych przez Teodorę "Dorę" Mukułowską (1870-1915). Wśród eksponatów były znaleziska archeologiczne z Czerniaka, w tym naczynia ceramiczne, ludzka czaszka i bransolety z brązu. Po śmierci brata majątkiem zarządzała Aniela, przy pomocy młodszej siostry, Celiny. Około 1930 r. przekazały majątek krewnemu, Leonowi Mukułowskiemu (ur. w 1904 r.), synowi Jana Nepomucena i Franciszki Grabskiej. Ten był inżynierem rolnikiem; ożenił się dopiero w 1940 r., z Reginą Zaleską. Najmłodszym potomkiem męskim tej rodziny jest urodzony w 2012 r. Adrian Mukułowski, wnuk Krzysztofa i Barbary Iwanowskiej, syn Andrzeja i Agnieszki Mukułowskich. W 1930 r. wieś liczyła 150 mieszkańców. Majątek pod zarządem Mukułowskich liczył 190 ha. Po wybuchu 2. wojny światowej właściciele zostali zesłani do Generalnej Guberni. Wieś znalazła się pod zarządem niemieckim, a jej nazwa została zmieniona na Schwarzenau. Po wojnie stała się typową wsią chłopską. Dwór nie przetrwał do czasów obecnych. W latach 70. XX w. został kupiony prywatnie przez jednego z pracowników Urzędu Gminy w Strzelnie i rozebrany w 1973 r.
Opracowanie własnych na podst. dostępnych źródeł, w tym opracowań p. Mariana Przybylskiego ze Strzelna.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór był wzniesiony w stylu tzw. polskim z elementami klasycystycznymi. Na planie prostokąta w dłuższej osi N-S, fasadą skierowany na wschód. Parterowy, nakryty dwuspadowym, łamanym dachem, z centralnie umieszczonym 4-kolumnowym portykiem w wielkim porządku, dźwigającym trójkątny fronton. Niestety nie posiadamy zdjęć tego oryginalnego budynku. W parku do dzisiaj znajdują się relikty w postaci schodów i bazy jednej z kolumn. W pobliżu, na skraju parku, leżą także same kolumny. Lokalizacja dworu na mapce sat. jest dość precyzyjna. Obecnie trudno dostrzec to miejsce z góry, ze względu na rozrost ekspansywnych drzew oraz krzewów.

Park

We wsi zachował się piękny park dworski z 2. poł. XIX w., który z niewiadomych względów nie został wpisany do rejestru parków zabytkowych. Jego pow. wynosi 1,8 ha z tym, że pośrodku wykarczowano 0,3 ha i znajduje się tam poletko uprawne. W parku rosną trzy pomnikowe lipy szerokolistne o obwodach w pierśnicy 280-310 cm. Ciekawostką jest także rzadko obecnie spotykany, zachowany w całości 1-hektarowy sad z początku XX w., przylegający do parku od strony zachodniej. Na ich połączeniu, na polanie wśród starych drzew, stoi dom mieszkalny (dawna kuźnia?).

Inne

- Zabudowania "rybakówki" nad brzegiem jeziora.
- Głaz z czerwonego granitu o obw. 930 cm, wydobyty podczas pogłębiania jeziora.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Natasza Sobkowicz4 miesiące temu
Prawdopodobnie posiadam kilka fotografii tego budynku. W razie pytań proszę o kontakt 606 299875
Marek Kujawa4 miesiące temu
Dziękujemy za zdjęcie. Pozwoliłem je sobie nieco zmodyfikować.