Dzierżno

Stan obecny

Prawdopodobnie własność prywatna.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Wieś Dzierżno w 1. poł. XIX w. przez wiele lat należała do Mateusza Wybickiego (1794-1854), ożenionego z Katarzyną Obrębską, następnie do ich syna Ignacego (1838-1872), który w 2. poł. XIX w. sprzedał majątek Karwatowi. W 1885 r. na wieś składały się dobra rycerskie o rozległości 1550 mórg oraz wieś włościańska Dzierzno - Budy. We właściwej wsi znajdowało się 11 domów ze 121 mieszkańcami - katolikami oraz 27 innych budynków. W Budach wznosiło się 6 budynków oraz 3 domy z 23 m-cami (20 katolików i 3 ewangelików). W tamtym czasie dobra leżały przy granicy z Królestwem Polskim, którą wyznaczał strumień zwany Pissa (obecnie Pisiak). O folwarku tak piszą autorzy "Słownika geograficznego...": "ziemia dobra, pięknie zagodpodarowana. Zabudowania dworskie piękne, nowe, smołowcem kryte". W 1926 r. właścicielką 390-hektarowego majątku była Marta Florkowska. Na ogólny areał składało się 361 ha ziem uprawnych, 23 ha łąk i pastwisk i 2 ha nieużytków. Dobra przynosiły 2883 marki czystego dochodu gruntowego. Po 2. wojnie światowej dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Ziemię prawdopodobnie podzielono pomiędzy rolników, a dwór i zabudowania zostały wyburzone. Na dawnych Budach, czyli w obecnym Dzierznie, budynek mieszkalny dawnych zarządców przeznaczony został na cele mieszkaniowe. Przez wiele lat teren zespołu dworskiego w Dzierżnie stanowił nieużytki, a w ostatnich latach na miejscu dawnego sadu, w pobliżu lokalizacji dworu, wybudowano nowy budynek mieszkalny.
Źródła:
Serwis genealogiczny My Heritage:
https://www.myheritage.pl/family-9_9000266_119637911_119637911/wybicki-mateusz-wybicki-katarzyna-wybicka-z-d-obrc499bska-vel-obrembska
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych woj. Pomorskiego, 1929
Serwis kartograficzny "Mapster"
Geoportal; http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/
Prawa zastrzeżone!

Opis

Na chwilę obecną nie posiadamy zdjęć ani opisów żadnego z dworów. Poniżej opisy poszczególnych zespołów dworskich:
Dzierżno:
Wszystkie budynki zespołu dworskiego w Dzierżnie zostały całkowicie rozebrane i pozostał po nim jedynie park dworski będący zasadniczym przedmiotem niniejszego opisu. Na mapie satelitarnej zaznaczyliśmy miejsce w którym wznosił się dwór: północno-zachodni narożnik parku. Na zachód od niego rozciągało się podwórze gospodarcze, które do niedawna znaczyły jaśniejsze plamy pozostałe po zabudowaniach, wybudowanych na planie dużej litery "C".
Dzierzno (niem. Dserschno)
Wieś leży zaledwie 2 km na południe od Dzierżna i obecnie znajduje się w gminie Świedziebnia. O tym, że był tu dwór świadczą stare mapy i określenie GUT. Był nim prawdopodobnie przebudowany budynek w centrum wsi, widoczny na mapie satelitarnej. Parterowy, nakryty dachem dwuspadowym, prostokątny, w dłuższej osi W-E. Układ przestrzenny folwarku na przestrzeni lat został całkowicie zniekształcony. Zniknęła część zabudowań a w innych miejscach wybudowano nowe. Aby opis był kompletny warto wspomnieć, że w połowie drogi z Dzierżna do Dzierzna znajduje się dawny folwark o nazwie Dzierzonek (niem. Dserschonek).

Park

Park dworski z poł. XIX w. w Dzierżnie zachował się w swoich dawnych granicach. Jego pow. do niedawna wynosiła 2 ha, jednak po nabyciu przez nowego właściciela została zmniejszona do ok. 1,5 ha. Wewnątrz znajdowały się dwa stawy i rozchodzące się koliście wokół nich alejki spacerowe. Obok nieistniejącego dworu znajdował się niewielki sad owocowy o pow. 0,4 ha. Do niedawna całość była zdziczała, a dawna kompozycja przestrzenna parku nieczytelna. Wzdłuż jego południowej granicy przepływa strumień o nazwie Pisiak.
Wokół dawnego dworku w Dzierznie również zachowały się pozostałości niewielkiego parku i rosnące tu szpalery drzew na obrzeżach pokrywają się z jego zarysem na starych mapach. Park (czy też ogród) rozciągał się na płd. od dworu i liczył 0,7 ha powierzchni.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011