Płowężek

Stan obecny

Własność ANR, lub J.S.T.

Historia

Dwór z XIX w.
Wieś zapisywana była w dokumentach jako Klein Plowens, Klein Plovis i Plofoese (1410 r.). W XIX w. przyjęła nazwę Waldheim. W czasach krzyżackich należała do komturstwa radzyńskiego. W rejestrach krzyżackich występuje jako Clemkau i obejmuje 15 włók, z których płacono 7 grzywien. W księgach szkodowych z 1414 r. podano, że straty wsi (tu: P. Klinkau) wyniosły 600 grzywien, w tym spalono dwa gospodarstwa i uprowadzono 6 ludzi. Na pocz. XV w. Klimkowo czyli Płowężek posiadał Konrad Sanden, następnie Jan z Płowęża, którego własność potwierdził nadaniem 14 i 1/3 włók na prawie magdeburskim, wielki mistrz krzyżacki Paweł von Russdorf. Nadanie obejmowało też sądownictwo (które nie obejmowało dróg) i małe rybołóstwo oraz dziedziczenie, ale po kądzieli. W zamian Jan zobowiązany był do służby w lekkiej zbroi i pomocy przy budowach. W ramach podatku miał też płacić funt wosku i 1 fenig koloński rocznie. W 1440 r. w dok.wymieniany jest Bolke v. d. Kl. Plofoase, czyli Bolesław z Płowężka. Dalej wieś miała wielu właścicieli, m.in. Kickich, Nieborskich i Rutkowskiego (1786 r.). W 1856 r. należała do Donimirskiego. W tym czasie we wsi było 155 mieszkańców. Dobra liczyły 333,72 ha i przynosiły 3827 marek czystego dochodu gruntowego. Majątek specjalizował się w hodowli bydła, uprawie buraków cukrowych a także sprzedaży masła. W 1868 r. ilość m-ców nieznacznie spadła. Na 137 osób było tu 98 katolików, zamieszkujących 8 domów. Oprócz tego we wsi było 19 innych budynków. Prawdopodobnie w liczbie tej znajdowały się m.in. zabudowania dworskie. W 1885 r. właścicielem Płowężka był niejaki Borris. W XX w. główną specjalizacją majątku stała się hodowla konia szlach. półkrwi. W 1929 r. właścicielem 209-hektarowego gosp. z 2546 markami dochodu był Zygmunt Roman. Po wybuchu 2. wojny światowej gospodarstwo przejęli Niemcy a po 1945 r. Skarb Państwa Polskiego. Na terenie byłego folwarku utworzono PGR, zlikwidowany ustawowo w latach 90. XX w.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902
J. Krzepela "Rody Ziem Pruskich", 1927
Książka Adresowa Gosp. Rolnych... woj. Pomorskiego, 1929
Wszystkie Prawa Zastrzeżone!

Opis

Na miejscu nieistniejącego dworu i zabudowań gospodarczych obecnie rozciągają się nieużytki. Zespół dworski założony był na planie prostokąta, dłuższą osią w kier. NW-SE, z czego zachodnia część stanowiła podwórze gospodarcze, a wschodnia część rezydencjonalną. Dwór stał pośrodku zespołu; jego lokalizacja zaznaczona jest na mapie obok.

Park

Park z XIX w. o pow. 1,1 ha. Na chwilę obecną pozostałości parku znajdują się na działkach nr 20/9 i 20/10. (Geoportal).

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011