Kęsowo

Stan obecny

Straż Gminna w Kęsowie

Historia

Dwór z poł. XIX w.
Kęsowo to stara wieś, istniejąca już we wczesnym średniowieczu, o czym świadczą grodziska typu nizinnego odkryte na pobliskich łąkach. Istnieje historyczna wzmianka z 1361 r., kiedy to mistrz krzyżacki Winrych von Kniprode nadał prawem chełmińskim 50 włók ziemi Mikołajowi z Kęsowa na dziedziczną własność, za co miał \\\\\\\"bronią i koniem służyć\\\\\\\".
W 1570 r. Kęsowo, czyli Kl. Kensau należało do Jana i Andrzeja Kęsowskiego, oraz Jakuba Sicińskiego. Następnie wymieniane są nazwiska Krzysztofa Szukowskiego, Macieja Grabowskiego, oraz Wojciecha Kęsowskiego.
W XVII w. Kęsowscy herbu Paraj wybudowali w Kęsowie dwór, który wraz z gruntami sprzedali rodzinie Czapskich. Czapscy wybudowali przy dworze kaplicę (XVIII w.). Wszystko to mieściło się na terenie dzisiejszego zespołu dworsko - parkowego nad jeziorem. Naprzeciw dworu powstały zabudowania folwarczne, zapewne drewniane. Zostały one przebudowane w XIX w. podobnie jak dwór, natomiast kaplicę strawił pożar.
W XVIII w. Kęsowo należało do Stolińskich, a w 1772 r. znalazło się pod zaborem pruskim. Rozpoczął sie proces stopniowej germanizacji wyrażający się wzrostem osadnictwa niemieckiego i zwiększeniem się własności ziemskiej niemieckiej. Dwór w Kęsowie wraz z folwarkiem przeszedł w ręce niemieckie i pozostał w nich (rodzina Wehr) do 1945 r.
Po 2 W.Św. majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego. Jakiś czas mieściło się tu przedszkole, a obecnie jest to siedziba Straży Wiejskiej.

W Kęsowie istniała organizacja społeczna Związek Obrony Kresów Zachodnich - przewodniczącym koła był Franciszek Prochowski. Ta organizacja od 1934 r. była przemianowana na Polski Związek Zachodnii. Aktywnie działał w nim ksiądz Jan Mazella z Jeleńcza. Istniał też Związek Strzelecki od 1933 r. (15 członków - przewodniczącym był Jan Rhoda)

Opis

Dwór późnoklasycystyczny, parterowy, kryty dwuspadowym dachem z dachówki, z dwoma trójkątnymi wystawkami umieszczonymi symetrycznie po bokach. Elewację frontową akcentuje wejście zwieńczone gzymsem na konsolkach, zaś samo wejście poprzedzają wysokie schody.
Godne uwagi są tu gotyckie stajnie folwarczne pochodzące z 3 ćwierci XIX w., zbudowane z kamiennych głazów.

Park

Park krajobrazowy o pow. 2,5ha. Na jego terenie znajduje się źródło, staw z wyspą pośrodku i zatarte już ślady dawnych grobów. Skupisko wysokiej zieleni tworzą głównie lipy drobnolistne, klony zwyczajne, jesiony wyniosłe, oraz kasztanowce białe. Wśród starego drzewostanu znajdują się również okazy pomnikowe: trzy modrzewie europejskie o obw. w pierśnicy od 270 do 290cm, pięć wiązów szypułkowych o imponujących obwodach od 260 do 430cm, dwie lipy drobnolistne o obw. od 300 do 340cm, dwa graby zwyczajne o obw. od 210 do 230cm, dwa buki zwyczajne odmiany purpurowej o obw. od 300 do 315cm, dąb szypułkowy o obw. 315cm, oraz olsza czarna o obw. 240cm. Park jest zadbany, o czytelnym układzie przestrzennym.

Inne

Stajnia, obora, dwie stodoły, oraz pozostałości bramy.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011