Olszówka

Stan obecny

Teren pod zarządem J.S.T.

Historia

Dwór z XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi rzekomo z 1398 r., jednak nie znaleźliśmy potwierdzenia tej informacji w materiałach źródłowych. Pisał o niej Jan Łaski w swojej Liber Beneficiorum z pocz. XVI w. Należała wówczas do parafii w Umieniu. Inną nazwą wsi spotykaną w zapiskach jest Olszuwka. We wsi znajdował się folwark, który płacił dziesięciny plebanowi, natomiast kmiecie płacili arcybiskupom (w Poznaniu?). Niestety nie znamy XIX-wiecznych właścicieli folwarku, którzy w 1. poł. tegoż stulecia wybudowali dwór w Olszewce. Budynek ten na pocz. XX w. został rozbudowany. W 1885 r. dobra i wieś O. leżały w gminie Drzewce, parafii Umień i obejmowały (wraz z wsią Bródki leżącą 0,5 km na płd.) 595 mórg. We wsi znajdowało się 17 domów ze 192 m-cami, zaś na terenie folwarku 6 domów z 16 m-cami. Na ogólny areał składało się 461 mórg ziemi uprawnej, 47 m. łąk, 17 m. pastwisk, 50 m. lasu oraz 20 mórg nieużytków. Łącznie z dworem było tu 7 budynków murowanych i 7 drewnianych. Na polach majątku zaprowadzony był płodozmian 12 polowy. Na pocz. XX w. majątek został zapewne rozparcelowany, gdyż w 1926 r. resztówka miała zaledwie 77 ha i należała do Heleny Kathel. We wsi była także kuźnia E. Wodnickiego oraz wiatrak B. Drapińskiego. Ok. 1930 r. właścicielem dworku był Aleksander Arczyński, syn Marcelina i Prądzyńskiej, ożeniony z Emilią Kazimierą Czernicką h. Jastrzębiec. W latach 1939-43 wieś nosiła nazwę Olschuwka, a w latach 1943-45 Erlau. Po 2. wojnie światowej dawny folwark stał się typowym terenem wiejskim.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Wielka genealogia Minakowskiego „Wielcy.pl”, Marek Jerzy Minakowski;
Europa w rodzinie, Ziemiaństwo Polskie w XX w. http://ziemianie.pamiec.pl/pl/majatki/lo.html#ko;
Geoportal;
Mapster:
15582 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: 4028_A_Olszuwka_1940.jpg
94 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: 4028_A_Erlau_(Olschuwka)_XI.1944.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Folwark znajdował się w północnej części wsi, zaś dwór w środkowej części parku. Budynek nie zachował się (konieczne badania terenowe) do czasów współczesnych, podobnie jak pozostałe zabudowania folwarku. Jedyny stojący tu budynek, będący pozostałością dawnego zespołu dworskiego, być może jest przebudowanym dworem. Wnioskujemy to na podst. mapy Geoportalu, gdzie oznaczony jest jako częściowo zamieszkały. Po jego str. zachodniej utworzono boisko piłkarskie.

Park

Pozostałości parku z poł. XIX w. o pow. 1,25 ha. Pozostały drzewostan został wykarczowany, a dla niepoznaki pozostawiono szpalery drzew na jego obrzeżu, otaczające teren parku od zachodu, północy i częściowo od wschodu. W parku zachowały się 3 stawy (z czterech), przy czym ten znajdujący się w płd.-zach. narożniku został powiększony w okresie powojennym. Przed dewastacją park zajmował ok. 4,64 ha obszaru.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011
Zdjęcia z 1983 roku - Tomasz Karwacki
Zdjęcia z kwietnia 2023 roku - Marcin Szewczyk