Dziećmiarki

Stan obecny

Park pod zarządem J.S.T.

Historia

Dwór z XIX w.
W czasach staropolskich wieś była gniazdem rodowym Dzieczmiarowskich (Dziećmiarowskich), którzy później (pod koniec XVI w.) pieczętowali się herbem Nałęcz. Pierwszym znanym nam dziedzicem był Wojciech, z którym w 1535 r. procesowali się Mieleńscy z Sulina, o wydanie ich poddanego zabranego przez D. Ok. poł. XVI w. współwłascicielami byli także Mieleńscy, a pewne części wsi dzierżył też Janusz Latalski, hrabia z Łabiszyna. Ostatnim męskim potomkiem Dziećmiarowskich był Maciej, syn Andrzeja zwanego "Raj". Zapewne bratem tego Macieja był Wojciech, po którego śmierci jego dwie córki wychowywał na swoim dworze Janusz Latalski. Zarazem "opiekował się" dobrami, których stał się posiadaczem. Z tychże Katarzyna wyszła za Pawła Wolickiego, po którym odziedziczyli synowie: Wacław i Paweł Woliccy. Pod k. XVI w. właścicielem był Jerzy hr. Latalski, syn wojewody poznańskiego, wspomnianego Janusza. W 1591 r. sprzedał on D. Stanisławowi Jaruchowskiemu, ożenionemu z Katarzyną Bielejewską. Ci mieli syna Jana, ożenionego z Katarzyną Marszewską, której w 1600 r. zapisywał 12 tys. złp. wiana. W 1620 r. Jarochowski sprzedał D., Sulino i pustki w D. Mikołajowi z Miłosławia Górskiemu, za 19 tys. złp. Górski ożenił się z Anną z Radomicka, z którą miał synów: Piotra, Andrzeja i Łukasza. Na skutek działów z 1626 r. D. otrzymał Piotr, w zamian spłacając pozostałych braci. W 1630 r. Andrzej Górski sprzedał dobra Piotrowi Gądkowskiemu, za kwotę 23 tys. złp. Ten rok później zapisywał 10 tys. posagu swej żonie, Jadwidze Zdzarowskiej. Mieli oni synów: Dobrogosta i Władysława, którzy odziedziczyli dobra ok. 1651 r. W 1664 r. Dobrogost sprzedał obie wsie Aleksandrowi Tomickiemu, synowi Stanisława. Aleksander ożenił się z Teresą Gądkowską i jeszcze w tym samym roku zapisał jej 5 tys. złp. posagu. Gospodarował tu do 1679 r., kiedy to sprzedał majatek Janowi Braneckiemu, synowi Jakuba. Jan ozeniony był z Jadwigą z Brudzewa, z którą miał syna Pawła. Nie żył już ok. 1699, zaś wdowa skasowała swe dożywocie (coś w rodzaju renty płaconej z dóbr) na rzecz syna. Ten był dziedzicem także Słempowa i połowy Kamionki, przez kolejne 40 lat. Ożeniony najpierw z Urszulą Skoroszewską miał z nią synów Jana i Władysława, następnie z Marią Nieświastowską z którą miał syna Stanisława. W 1750 r. sprzedał dobra Dziećmiarki i Dziećmiarowice Bogusławowi Bukowieckiemu, synowi Jana. Wspomniany Władysław Branecki był proboszczem w Mieścisku. Dziedzic - Bukowiecki - ożenił się z Jadwigą Anną Mielęcką, córką Aleksandra, miecznikowicza wschowskiego. Zmarł 22 stycznia 1764 r. Wdowa niebawem wyszła za Teodora z Rojewa Kaczkowskiego, który oficjalnie był posesorem D. Po Bukowieckim pozostali synowie: Karol, Bogusław Jerzy Dragosław, Ludwik i Teodor Dragosław oraz córka Joanna, która wyszła za Ludwika Żychlińskiego h. Szeliga. W 1782 r. Karol, Bogusław i Ludwik sprzedali D-ki, D-ce i Słępowo Andrzejowi Karłowskiemu h. Prawdzic, za kwotę 70 tys. złp. Po kilku latach Karłowski dokupił Czechy, których dziedzicem był na pewno już w 1788 r. Zaledwie dwa lata później pozbył się D. na rzecz Józefa Zawadzkiego, chorążego wojsk koronnych, syna Jana i Gertrudy Bociańskiej. Ten był dziedzicem do swojej śmierci 29 sierpnia 1828 r. Pozostawił synów: Michała i Ignacego, z których dobra odziedziczył młodszy Michał. Starszy brat poświęcił się karierze wojskowej, jednak Michał zmarł mając zaledwie 30 lat, w 1841 r. Ignacy nie zamierzał zajmować się majątkiem i sprzedał go Józefowi Filipowi Jakubowi Krzyżanowskiemu z Krzyżanowa h. Świnka. Ten ożeniony był z Anielą Kołaczkowską. Zmarł 23 listopada 1856 r. pozostawiając dzieci: Henryka (33 l.), Leona (31 l.), Michała (28 l.), Marię (23 l.) i Józefa (21 lat). Z tychże dobra odziedziczył najstarszy - Henryk, który w 1855 r. zaślubił w Raszkowie Józefę Skarbek-Malczewską h. Awdaniec. Miał z nią synów: Józefa i Ignacego. Jednak Krzyżanowscy nie pozostali w Dziećmiarkach. W 1860 r. sprzedali dobra Kazimierzowi Brodnickiemu h. Łodzia, który rok później w Sławnie zaślubił Teresę Radońską z Krześlic. 2 lata później w D. urodził się ich syn Wacław, zaś w 1869 r. syn Tadeusz Kazimierz. Kazimierz Brodnicki sprzedał wieś 20 lipca 1874 r. hrabiemu Albinowi Węsierskiemu z Zakrzewa. Ten z kolei niedługo później sprzedał dobra w ręce niemieckich baronów - rodziny Rheinbaben, z których Olga wyszła ok. 1881 r. za Witalisa Waltera, wnosząc mu Dziećmiarki w wianie. Zmarła 4 czerwca 1885 r. i pochowana została w grobowcu rodzinnym Walterów w Sławnie. W 1885 r. na D. składała się gmina wiejska i dominium o pow. 2080 mórg. W skład dominium wchodził także folwark Stępowo. Było tu łącznie 14 domów ze 175 m-cami, w tym 2 ewangelików (reszta katolicy); 96 analfabetów. W 1926 r. pod zarządem Witalisa Waltera dobra liczyły 521,75 ha. Na ogólny obszar składało się 446 ha ziem uprawnych, 32 ha łąk i pastwisk, 14 ha lasów, 13,75 ha nieużytków oraz 16 ha wód. W 1930 r. wieś liczyła 173 m-ców. W latach 1939-45 nosiła nazwę Dietmarshofen. Po 2. wojnie światowej dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Na terenie dawnego folwarku znajdowała się m.in. Spółdzielnia Produkcyjna.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Geoportal, Mapster:
11777133 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Nieistniejący dwór wznosił się pośrodku parku. Wybudowany był na planie prostokąta, fasadą zwrócony na płd.-wschód. Parterowy, nakryty czterospadowym dachem, z ryzalitem w fasadzie.
(Opis jest interpretacją własną autora i nie zalecamy korzystania z niego bez weryfikacji naukowej lub potwierdzenia w materiałach źródłowych).

Park

Park dworski z XIX w. o pow. 5,7 ha. Taką powierzchnię podawała książka "Parki i Ogrody Zabytkowe w Polsce - Stan 1991 rok", natomiast rzeczywistą powierzchnię obecnie trudno zdefiniować z powodu trudnych do ustalenia granic parku. Znaczną część jego współczesnego obszaru stanowią samosiewy albo powojenne nasadzenia, gdyż na fotograficznej mapie niemieckiej z 1940 r. widać, że park nie był tak duży i zajmował płn.-wschodnią część zespołu dworskiego, dochodząc do jez. Bakorce (dawne Bachorce), czyli miał ok. 2,7 ha. Park znajduje się na kilku różnych dz. ewidencyjnych.
Geoportal, 15.05.2017 r.
Mapster:
http://www.mapywig.org/m/German_maps/series/025K_Bildplan/400dpi/3470_(1861)_Bildplan25_400dpi.jpg

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011