Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Siekierki Wielkie
2015, zdjęcie Marek Kujawa
Miniatura Siekierki Wielkie

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Siekierki Wielkie

Georgenhof

Województwo:wielkopolskie
Powiat:poznański
Gmina:Kostrzyn
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Park:2134/A/87

Stan obecny

Własność prywatna. Teren ogrodzony, niedostępny.

Historia

Dwór z XIX w.
Wieś powstała u schyłku średniowiecza i stanowiła gniazdo rodowe Siekierków. W skład ich dóbr wchodziły tez Siekierki Małe, Tomaszewice i Sułowo. Wzmiankowani są: niejaki Przespraw (1388), Borzysław i Przybek. Już w poł. XIV w. przy okazji lokacji wsi na prawie średzkim powstał tu kościół parafialny pod wezw. św. Jadwigi. Kolejne wzmianki znajdujemy dopiero w 1464 r. z okazji sporu Mikołaja i Tomasza z Siekierek z Jadwigą, żoną sołtysa z Małego Czerlejna. W 1468 r. wspominany jest też las Gniewczyn. Pod koniec XV w. po raz pierwszy znajdujemy Siekierków już jako Siekierzeckich, m.in. Jerzego i Zawiszę Siekierzeckich. Wywodzili się oni z rodu Wczelów, oprócz nich w XV w. we wsi znajdujemy jeszcze ród Czechów wywodzących się z Porajów. W 1496 r. Wincenty Siekierzecki zapisał żonie Dorocie, córce Wojciecha Sulnowskiego, 40 grzywien posagu i tyleż wiana. Dziedzice płacili dziesięciny proboszczowi, który posiadał też swój niewielki folwark. Na pocz. XVI w. część dziedziczną we wsi miała Małgorzata Franczkowa z Kórnika, która sprzedała ją Wojciechowi Siekierzeckiemu. Oprócz niego dziedzicami byli Wincenty, Maciej i Marcin (pr. bracia). Tenże Wincenty w 1514 r. sprzedał Siekierki i połowę Tomaszewic, za kwotę 300 grzywien Marcinowi Nojewskiemu. Marcin ożenił się z Katarzyną, córką Jana Słupskiego, której w 1517 r. zapisał 100 grzywien posagu i tyleż wiana na poł. Siekierek i pustek w Tomaszewicach. 4 lata później Marcin i Maciej sprzedali część wsi za 200 grzywien Janowi Pigłowskiemu, a Wojciech i Jan swoją część bratu Marcinowi. Pojawia się tu jeszcze Jerzy Rogaczewski, który swoją część sprzedaje Janowi Nojewskiemu. Ten w 1534 r. zapisywał posag i wiano żonie Zuzannie Śmigielskiej, a już 4 lata później sprzedał wieś swemu ojcu Mikołajowi, za 70 grzywien. W 1560 r. obydwie wsie Siekierki oraz rodowe Nojewo dzierżyła Barbara Nojewska, wdowa po Marcinie Kunińskim, która całe te dobra dała synom: Wojciechowi, Stanisławowi, Mikołajowi, Marcinowi i Dobrogostowi. W tym też czasie wygasł ród Siekierzewskich, a wieś znajdowała się w rękach Kunińskich (czy też Konińskich) do ok. pocz. XVII w. W międzyczasie pojawiło się też nazwisko Łowęckich (Łowenckich). Pod koniec XVI w. właśnie Łowęccy i Kunińscy płacili dziesięciny kościołowi w Siekierkach. Helena Łowęcka posiadała 5 półłanków, 2 zagrodników i 2 komorników, a Marcin Koniński 2 półłanki osiadłe. W 1602 r. większą część dóbr posiadał Łukasz Łowęcki, syn Jakuba, ożeniony z Barbarą Naramowską oraz wdowa po Marcinie Kunińskim - Zofia. W tym okresie w zapiskach pojawia się też Łukasz Pląskowski z żoną Anną Przybińską oraz wieś Siekierki Kościelne. Wspomniana wdowa w 1617 r. sprzedała swoją część Adamowi Brodnickiemu h. Łodzia za kwotę 15 tys. złp., zaś 5 lat później Pląskowski swoją część sprzedał jezuitom z Poznania za 8,5 tys. złp. Potomkowie Kunińskich przez kolejne kilkadziesiąt lat trzymali Siekierki Małe, Kościelne i część Tomaszków (Tomisków), zaś w Wielkich właścicielami byli jezuici. Kościół początkowo drewniany już w połowie XVII w. groził zawaleniem. W 1762 r. jezuici na jego miejscu wybudowali nową świątynię, również drewnianą. Ostatnim rządcą z tego zgromadze?nia był ks. Maciej Turno. W nowym kościele nie zachowały się żadne pamiątki z przeszłości. Księgi metrykalne zaczynały się od 1639 r. (chrztów), ślubów i umarłych od 1761 r. W 1788 r. właścicielem obu wsi Siekierki był już Antoni Wierusz Kowalski, syn sędziego z sądu we Wschowie. Tenutariuszem był Józef Szwiszulski, zm. w 1800 r. i pochowany u reformatów w Poznaniu. Dalej dobrami zarządzali Sempołowscy, Lauczowie, a w poł. XIX w. Radońscy. Folwark w owym czasie znajdował się w wysokiej kulturze rolnej, za co otrzymał miano "dóbr rycerskich". Liczył 3150 mórg ziem uprawnych, tzw. pszennej roli. W 1852 r. zmarł w Siekierkach znany wówczas humorysta August Wilkoński. Kolejnym dziedzicem był Gogółkowski (Gółkowski?), od którego w 1868 r. wieś nabył za 170 tys. talarów nieznany z nazwiska Niemiec. Siekierki w 2. poł. XIX w. stanowiły dominium w pow. poznańskim. W 1885 r. we wsi znajdowało się 18 domów z 250 m-cami, w tym 197 katolików i 53 ewangelików. Do folwarku należało 800 ha, w tym 679 ha ziem uprawnych, 24 ha łak i 18 ha lasów. Gospodarstwo specjalizowało się w hodowli bydła holenderskiego. Właścicielem w owym czasie był Karol Mikulski, który w 1896 r. w Warszawie zaślubił Adriannę Anielę Stromfeld. Mikulscy nie posiadali potomstwa i po wyzwoleniu Polski dobra przejął Skarb Państwa. Dzierżawcą 791-hektarowego majątku był Edward Stabrowski. Folwark przynosił 2135 talarów czystego dochodu gruntowego. Należała też do niego gorzelnia i suszarnia płatków ziemniaczanych. W 1930 r. wieś leżała w powiecie średzkim i liczyła 402 m-ców. Dwór w Siekierkach spalił się jeszcze przed 2. wojną światową i nie został odbudowany.
Źródła:
Teki Dworzaczka (Regesty)
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich
Księga Adresowa Polskich Właścicieli Ziemskich W. Księstwa Poznańskiego 1909
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych woj. Poznańskiego 1926
Księga Adresowa Polski 1930
Wikipedia
Wszystkie Prawa Zastrzeżone (P.Z.)

Opis

Na chwilę obecną nie posiadamy zdjęć ani opisu nieistniejącego dworu.

Park

Park z XIX w. o pow. 3,7 ha. Niegdyś park mógł być znacznie większy. W południowej części drzewostan został częściowo wykarczowany. Pozostała jest dzika i zarośnięta, o niemożliwej do odtworzenia dawnej kompozycji przestrzennej. W parku znajdują się dwa stawy, w tym większy zwany Kanciak, z wyspą na którą prowadzi stalowy mostek. Układ zespołu dworskiego na przestrzeni 70 lat został w znacznej mierze zniekształcony.

Inne

Gorzelnia, k. XIX w.
Kościół drewniany z 1762 r.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Zygfryd Adam3 lata i 4 miesiące temu
Można tam wejsc bez konsekwencji?
Marek Kujawa3 lata i 4 miesiące temu
Jak Pan znajdzie dziurę w płocie, pewnie tak...