Chumiętki

Stan obecny

Dom Pomocy Społecznej.
Kaplica Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej Domu Pomocy Społecznej.
Chumiętki 22, 63-840 Krobia

Historia

Dwór z XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1294 r., kiedy to była lokowana na prawie niemieckim. Jej dawne nazwy to Umiętki i Unięcice. W XIII w. wzmiankowany jest rycerz Unięta, następnie jego synowie Tomasz i Bogusław. Już w 1307 r. część wolnego sołectwa Unięcic nabył biskup poznański Andrzej. Pozostała część wsi pozostawała w rękach drobnej szlachty: Mikołaja z Unięcic (1394), Tomisława i Marcina Unięckich (1416) i Jana Unięckiego (1450). Zapewne synami tegoż Jana byli Mikołaj, Wawrzyniec, Marcjan i Andrzej, którzy w 1464 r. procesowali się z Mikołajem Mączką Kuczyńskim. Na pocz. XVI w. współwłascicielem wsi był Maciej, syn Wawrzyńca Rokossowskiego. Ok. 1510 r. Maciej Pijanowski wraz z Jadwigą Przylepską i Zofią Piątkowską byli intromitowani do 5-tej części Unięcic po nieżyjącej Małgorzacie Rokossowskiej. Wieś leżała wówczas w powiecie kościańskim. Jeszcze w 1532 r. Pijanowski sprzedawał 5 i pół ćwierci roli w Umiętkach Januszowi Latalskiemu, kasztelanowi gnieźnieńskiemu, etc..., następnie wzmianki w Regestach grodzkich i ziemskich się urywają. Domyślamy się, że wieś przeszła w całości pod władanie biskupów poznańskich i włączona do tzw. "klucza krobskiego" ich dóbr. Dopiero w 1754 r. jako posesorzy wymieniani są Maciej i Anna Orłowscy, którym urodził się w Umiętkach syn Stanisław. Dwa lata później w U. urodziła się Zofia Helena, córka administratorów klucza krobskiego - Zofii i Franciszka Kozłowskich. Po III rozbiorze Polski folwark przejęli Prusacy, zaś w 1808 r. został on przydzielony urzędowi ekonomicznemu w Krobii, tzw. "amctwu" (od niem. słowa "Amt" - urząd). Pierwszym posesorem folwarku był kapitan wojska polskiego Jan Nepomucen Jabłoński, ożeniony z Katarzyną Krynkowską. W 1809 r. w Humiętkach (ówczesna nazwa wsi) urodziła się ich córka Stefania, a dwa lata później Klara Felicja. Ekonomem majątku był Antoni Dąbrowski pochodzący z woj. sieradzkiego. Kolejnym posesorem został Franciszek Krynkowski ożeniony z Józefą Potocką. W 1821 r. urodził się w Humiętkach ich syn Bolesław Konstanty. W majątku w tym czasie ciągle zamieszkiwali poprzedni zarządcy Jabłońscy, którym w 1824 r. urodziła się córka Ludgarda Wenancja. Krótko po śmierci pierwszej żony Franciszek Krynkowski ożenił się ponownie. Dnia 9 czerwca 1824 r. zaślubił on Apolonię Kurowską. Świadkami przy ślubie byli Wiktor Trzebiński, dziedzic Drzeczkowa oraz Antoni Kurowski, posesor Piotrkowic. W 1837 r. we wsi znajdowały się 4 dymy z 66 m-cami. Folwark był zarządzany przez posesorów do 1851 r., kiedy to rząd pruski postanowił sprzedać dobra w prywatne ręce. Nabywcą Chumiętek oraz Wymysłowa został Ferdynand Schatz.
W 1885 r. wieś zwana z niem. Marienheim stanowiła gminę wiejską oraz domenę z 1085 morgami obszaru. W skład dominium wchodziła wieś szlachecka Chumiętek oraz folwark Wymysłowo. Było tu łącznie 10 domów ze 139 m-cami, w tym 111 katolików i 28 ewangelików; 6 analfabetów. Na przełomie XIX i XX w. majątek został rozparcelowany, zaś resztówkę w 1922 r. nabyło Zgromadzenie Ojców Misjonarzy Oblatów, które przeniosło tu scholastykat z Krotoszyna. Do Chumiętek przeniesiono także jedną klasę junioratu w Lublińcu. Do celów klasztornych zaadoptowano dawny dwór. Majątek rolny został całkowicie zlikwidowany, gdyż gospodarstwa nie wymienia żadna z popularnych ksiąg adresowych okresu międzywojennego. Po 2. wojnie światowej oblaci powrócili do Chumiętek, dopiero w 1950 r. władze PRL-u zajęły klasztor, ojcom pozostawiając jedynie kaplicę i kilka pomieszczeń. W 1952 r. budynek tzw. "małego seminarium" przeznaczony został na dom pomocy społecznej dla ludzi starych i opuszczonych. Później obiekt funkcjonował jako dom dla rencistów, a od 1959 r. jako Państwowy Dom Socjalny dla Dorosłych. W latach 70. XX w. dokonano gruntownej przebudowy obiektu, dostosowując go m.in. dla potrzeb osób niepełnosprawnych.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Internetowe kroniki wsi:
http://www.chumietki.powiatgostyn.pl/Historia_wsi,1158.html
http://www.chumietki.powiatgostyn.pl/Historia_DPS,10324.html
Marek Jerzy Minakowski, Wielka Genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Mapster: 13295 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: P41-S24-G_KROBIA_1933.jpg
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Przebudowany dwór, lub nowy budynek wzniesiony na jego fundamentach usytuowany jest we wschodniej części dawnego zespołu dworskiego. Zbudowany na planie prostokąta, w dłuższej osi S/SW-N/NE, fasadą skierowany na W/NW (dla uproszczenia - na zachód). Po licznych przebudowach budynek w niczym nie przypomina oryginału.

Park

Park dworski z XIX w. o pow. 0,84 ha. Park wraz z zabudowaniami (m.in. byłego dworu) zajmuje działkę ewid. nr ...133/4 o pow. 0,9002 ha (Geoportal, 29.11.2017 r.).

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011