Dorposz Szlachecki

Stan obecny

Mieszkania.

Historia

Dwór z przełomu XVIII i XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1423 r. Były to wówczas dobra rycerskie. Od 1570 r. wieś należała do Macieja Dorpowskiego. W następnych latach właścicielami majątku byli: 1580 r. - Walewski, w 1697 r. - Dorpowski, w 1773 r. - Borowscy, w 1800 r. - Morowski, w 1890 r. - Franz Berger, w 1892 r. czterech współwłaścicieli m. in. Maciej Dorpowski oraz Kurt i Gert Berger. W latach 1898-1900 majątek został rozparcelowany na 7 działów, resztówka o powierzchni 16,0 ha oraz park ostatnią wolą właściciela zostały podarowane wsi. W danych spisowych z lat 1881, 1905 i 1921 Dorposz występuje jako gmina wiejska. W 1905 r. do wsi należało 349,4 ha gruntów. W 1881 r. było tu 8 domów mieszkalnych i 142 mieszkańców. W 1905 r. było tu 28 domów mieszkalnych i 208 mieszkańców. W 1921 r. było 27 domów mieszkalnych i 170 mieszkańców.
Na przełomie XVIII i XIX w. wybudowano tu obecny dwór, przebudowany w stylu neogotyckim w 2 poł. XIX w. Na budynku obok dworu umieszczono tablicę upamiętniającą ofiary hitlerowskiego terroru w 1939 r. We wschodniej części wsi zachowały się niemieckie forty sprzed 1914 r. stanowiący element chełmińskiej twierdzy, utworzonej na prawym brzegu Wisły przez zespół 8 fortów w formie połowy pierścienia wokół Chełmna. Jeden z fortów jest użytkowany przez członków koła łowieckiego z Warszawy.

Opis

Dwór neogotycki. Budynek murowany z cegły na podmurówce z kamienia, otynkowany. Parterowy z pięterkiem w poddaszu, częściowo podpiwniczony. Wybudowany na planie prostokąta, dwutraktowy. Wewnątrz kilka drzwi płycinowych z supraportami. Dach dwuspadowy kryty dachówką.
Czworak usytuowany na wsch. od parku. Zbudowany z gliny, otynkowany. Na planie wydłużonego prostokąta, dwutraktowy, z wnętrzem czterodzielnym, z mieszkaniami obejmującymi sień, izbę i komorę, zgrupowanymi wokół wspólnego komina. Dach dwuspadowy kryty dachówką.

Park

Park krajobrazowy z ok. 1840 r. o pow. około 2ha ze stawami i bogatym zabytkowym drzewostanem, założony na planie prostokąta. Rosną tu lipy drobnolistne, dęby szypułkowe, kasztanowce, wierzby i kilkanaście innych gatunków drzew i krzewów. W jego środkowej części rosną cztery stare dęby, z których jeden został uznany za pomnik przyrody. Park jest zadbany, a jego układ przestrzenny jest czytelny.

Inne

Czworak z 1 poł. XIX w.
Dom ogrodnika, mur. z poł. XIX w.
Budynki gospodarcze folwarku tj. kuźnia, obora, dwie stajnie i owczarnia
Domy nr 12,14 i 16, przebud. na pocz. XX w. z bud. gospodarczego
Dom sołtysa (budynek nr 17)
Dwa forty I i II zespołu Twierdzy Chełmno, mur.-betonowe wzn.w latach 1903-1914
Cmentarz - miejsce pamięci narodowej, założony ku czci ofiar z lat 1939-1940

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011