Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Buszewko
Zdjęcie dla portalu Miecia Postołowska 2012

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Buszewko

Marisfelde (1939-45)

Województwo:wielkopolskie
Powiat:szamotulski
Gmina:Pniewy
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Dwór nie istnieje.
Na zdjęciu pozostałości zabudowań gospodarczych i parku.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Buszewko to wieś położona nad Jeziorem Buszewskim, leżąca w odległości 40 km na zachód od centrum Poznania. Powstała pod koniec średniowiecza, z podziału wsi Buszewo na części zwane: B. Wielkie i B. Małe.
Małe Buszewo miało początkowo wspólnych właścicieli z Wielkim B. Byli to Buszewcy, czyli w poł. XV w. Dobiesław, Stanisław i Mikołaj z Buszewa, a później, na przeł. XV i XVI w. Niemierzewscy. Zarówno Buszewscy, jak i Niemierzewscy, całkowicie zniknęli ze wsi na pocz. XVII w., a jej właścicielami zostali Chełmscy, kolejno: Jan z żoną Małgorzatą Zakrzewską, Andrzej - starosta pobiedziski i kopanicki oraz Stanisław, który w 1675 r. sprzedał Buszewko Adrianowi Ponińskiemu, miecznikowi, sędziemu sądu kapturowego w Poznaniu. Synami miecznika byli Andrzej i Michał, którzy początkowo puszczali wieś w dzierżawę i na wyderkaf, a w latach 1684-86 sprzedali ją Annie Niegolewskiej h. Grzymała, wdowie po Stanisławie Chełmskim. Taż wdowa wyszła 3-o v. za Michała Sczanieckiego z Łagowca h. Ossoria, a w 1689 r. sprzedała Buszewko Adamowi Boguckiemu, ożenionemu z Anną Bieganowską. Bogucki zmarł przed 1695 r., zaś wdowa wyszła później za Jakuba Kowalskiego. Synem Adama z pierwszej żony Boguckiego - Elżbiety Sielskiej - był Jan, który pod koniec XVII w. oficjalnie odziedziczył dobra po ojcu. Sprzedał on Buszewko Michałowi Niegolewskiemu, staroście pobiedziskiemu, za kwotę 17 tys. złp.
Na pocz. XVIII w. w posiadanie Buszewka wszedł Aleksander Bronikowski, syn Hieronima i Elżbiety Unrug, ożeniony z Eleonorą Rozbicką. Bronikowscy byli wyznania ewangelickiego. Aleksander miał dwóch braci: Adama i Jana - dziedzica pobliskiego Otorowa. Synem Aleksandra i Eleonory Bronikowskich był Hieronim, który w 1761 r. sprzedał swoją część wsi kuzynowi (synowi Jana i Barbary Rogowskiej) - Józefowi. Współdziedzicem B. był Adam B., który w 1769 r. sprzedał swoją część Józefowi, zaś ten - Janowi Mańkowskiemu h. Zaremba. W 1774 r. Mańkowski postanowił sprzedać część dóbr Józefowi z Brudzewa Mielżyńskiemu. W kolejnych latach przez wieś przewinął się także Łukasz Bniński, sędzia ziemski poznański. Ok. 1784 r. Karol i Mikołaj Bronikowscy sprzedali swoją część wsi i inne dobra, w tym Otorowo, Józefowi Moszczeńskiemu, który w okresie do 1786 r. odkupił też części od pozostałych spadkobierców Bronikowskich. Na pocz. XIX w. dobra odziedziczył po nim Stanisław Kostka Moszczeński. Posesorami majątku byli w tym okresie Koszutscy h. Leszczyc, a następnie Rakowscy h. Nałęcz. W 1829 r. zmarł w Buszewku Wawrzyniec Rakowski, syn Mateusza i Zofii Kąsinowskiej. Rodzina ta w 1. poł. XIX w. otrzymała pruskie szlachectwo. Ich córka Marcjanna (1-o v. Koronowiczowa) wyszła ponownie za mąż, za Józefa Goślinowskiego. W 1834 r., w nowo wybudowanym dworze w Buszewku miał miejsce chrzest ich syna - Władysława Felicjana Józefa.
Stanisław Moszczeński zmarł w Poznaniu, dnia 11 lutego 1837 r. Wcześniej otrzymał z rąk króla pruskiego tytuł hrabiowski. Początkowo został pochowany koło kościoła w Otorowie, a w 1838 r. jego ciało przeniesiono do nowo wybudowanej kaplicy. W międzyczasie we dworze dóbr Buszewko rodziły się kolejne dzieci Goślinowskich, których w 1839 r. zastąpiła rodzina Pomorskich - Nepomucena i Emilii z d. Rose. Jeszcze w poł. XIX w. część wsi znajdowała się w rękach Bąkowskich z Otorowa, stąd też w pewnym okresie wieś nazywano Otorowem (Ossorowem), co potwierdza "Słownik Geograficzny..." Chlebowskiego i s-ki. Później dobra przeszły w ręce niemieckie, w których pozostawały do 1945 r. W 1926 r. właścicielką Buszkowa była Mia Niechoff, zaś dobra liczyły 496 ha, w tym 360 ha ziemi uprawnej, 47 ha łąk i pastwisk, 37 ha lasów, 4 ha nieużytków oraz 48 ha wody. Do oszacowania podatku gruntowego, wykazywano 1345,78 talarów tzw. "czystego dochodu". W 1930 r. wieś stanowiła obszar dworski w pow. szamotulskim i liczyła 189 mieszkańców. W latach 1939-45 nosiła nazwę Marisfeld. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zostały zabrane i rozparcelowane przez Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteka Kórnicka P.A.N.;
Wielka genealogia Minakowskiego "Wielcy.pl", Marek Jerzy Minakowski;
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
5530 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3464_Ottorowo_1940.jpg
11813452 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3464_Ottorowo_IX.1944_APP_Sygn._M.top.25-114.jpg
Na zdjęciu pozostałości zabudowań gospodarczych i parku.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w Buszewku wznosił się pośrodku parku zajmującego półwysep wcinający się w Jezioro Buszewskie. Wybudowany był na planie prostokąta w dłuższej osi N-S i fasadą skierowany był na wschód, w stronę podwórza gospodarczego. Cały zespół założony był na planie dużego owalu, obejmującego również duży sad w części południowej. Można przyjąć, że jego układ przestrzenny zachował się do dzisiaj, z niewielkim zmianami spowodowanymi współczesną zabudową.

Park

Park dworski z XIX w., o pow. 1,98 ha, zajmujący niegdyś dwa półwyspy leżące obok siebie na jeziorze Buszewskim. Obecny park zlokalizowany jest na dz. ewid. 302406_5.0401.2., na półwyspie północnym. Drugi półwysep - południowy - stanowił niegdyś duży sad, który można by uznać za teren "parkowy", w 2/3 pokrywający się z działką nr ...401.3. Teren położony na wschód od sadu stanowił łąki oraz nieużytki, z luźno rosnącym drzewostanem naturalnym (na dz. nr ... 401.13). Obecnie rosną tu drzewa, które nie są pozostałościami parku, lecz najprawdopodobniej wyrosły po wojnie.

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.