Buszewko

Stan obecny

Dwór nie istnieje.
Na zdjęciu pozostałości zabudowań gospodarczych i parku.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Buszewko to wieś położona nad Jeziorem Buszewskim, leżąca w odległości 40 km na zachód od centrum Poznania. Powstała pod koniec średniowiecza, z podziału wsi Buszewo na części zwane: B. Wielkie i B. Małe.
Małe Buszewo miało początkowo wspólnych właścicieli z Wielkim B. Byli to Buszewcy, czyli w poł. XV w. Dobiesław, Stanisław i Mikołaj z Buszewa, a później, na przeł. XV i XVI w. Niemierzewscy. Zarówno Buszewscy, jak i Niemierzewscy, całkowicie zniknęli ze wsi na pocz. XVII w., a jej właścicielami zostali Chełmscy, kolejno: Jan z żoną Małgorzatą Zakrzewską, Andrzej - starosta pobiedziski i kopanicki oraz Stanisław, który w 1675 r. sprzedał Buszewko Adrianowi Ponińskiemu, miecznikowi, sędziemu sądu kapturowego w Poznaniu. Synami miecznika byli Andrzej i Michał, którzy początkowo puszczali wieś w dzierżawę i na wyderkaf, a w latach 1684-86 sprzedali ją Annie Niegolewskiej h. Grzymała, wdowie po Stanisławie Chełmskim. Taż wdowa wyszła 3-o v. za Michała Sczanieckiego z Łagowca h. Ossoria, a w 1689 r. sprzedała Buszewko Adamowi Boguckiemu, ożenionemu z Anną Bieganowską. Bogucki zmarł przed 1695 r., zaś wdowa wyszła później za Jakuba Kowalskiego. Synem Adama z pierwszej żony Boguckiego - Elżbiety Sielskiej - był Jan, który pod koniec XVII w. oficjalnie odziedziczył dobra po ojcu. Sprzedał on Buszewko Michałowi Niegolewskiemu, staroście pobiedziskiemu, za kwotę 17 tys. złp.
Na pocz. XVIII w. w posiadanie Buszewka wszedł Aleksander Bronikowski, syn Hieronima i Elżbiety Unrug, ożeniony z Eleonorą Rozbicką. Bronikowscy byli wyznania ewangelickiego. Aleksander miał dwóch braci: Adama i Jana - dziedzica pobliskiego Otorowa. Synem Aleksandra i Eleonory Bronikowskich był Hieronim, który w 1761 r. sprzedał swoją część wsi kuzynowi (synowi Jana i Barbary Rogowskiej) - Józefowi. Współdziedzicem B. był Adam B., który w 1769 r. sprzedał swoją część Józefowi, zaś ten - Janowi Mańkowskiemu h. Zaremba. W 1774 r. Mańkowski postanowił sprzedać część dóbr Józefowi z Brudzewa Mielżyńskiemu. W kolejnych latach przez wieś przewinął się także Łukasz Bniński, sędzia ziemski poznański. Ok. 1784 r. Karol i Mikołaj Bronikowscy sprzedali swoją część wsi i inne dobra, w tym Otorowo, Józefowi Moszczeńskiemu, który w okresie do 1786 r. odkupił też części od pozostałych spadkobierców Bronikowskich. Na pocz. XIX w. dobra odziedziczył po nim Stanisław Kostka Moszczeński. Posesorami majątku byli w tym okresie Koszutscy h. Leszczyc, a następnie Rakowscy h. Nałęcz. W 1829 r. zmarł w Buszewku Wawrzyniec Rakowski, syn Mateusza i Zofii Kąsinowskiej. Rodzina ta w 1. poł. XIX w. otrzymała pruskie szlachectwo. Ich córka Marcjanna (1-o v. Koronowiczowa) wyszła ponownie za mąż, za Józefa Goślinowskiego. W 1834 r., w nowo wybudowanym dworze w Buszewku miał miejsce chrzest ich syna - Władysława Felicjana Józefa.
Stanisław Moszczeński zmarł w Poznaniu, dnia 11 lutego 1837 r. Wcześniej otrzymał z rąk króla pruskiego tytuł hrabiowski. Początkowo został pochowany koło kościoła w Otorowie, a w 1838 r. jego ciało przeniesiono do nowo wybudowanej kaplicy. W międzyczasie we dworze dóbr Buszewko rodziły się kolejne dzieci Goślinowskich, których w 1839 r. zastąpiła rodzina Pomorskich - Nepomucena i Emilii z d. Rose. Jeszcze w poł. XIX w. część wsi znajdowała się w rękach Bąkowskich z Otorowa, stąd też w pewnym okresie wieś nazywano Otorowem (Ossorowem), co potwierdza "Słownik Geograficzny..." Chlebowskiego i s-ki. Później dobra przeszły w ręce niemieckie, w których pozostawały do 1945 r. W 1926 r. właścicielką Buszkowa była Mia Niechoff, zaś dobra liczyły 496 ha, w tym 360 ha ziemi uprawnej, 47 ha łąk i pastwisk, 37 ha lasów, 4 ha nieużytków oraz 48 ha wody. Do oszacowania podatku gruntowego, wykazywano 1345,78 talarów tzw. "czystego dochodu". W 1930 r. wieś stanowiła obszar dworski w pow. szamotulskim i liczyła 189 mieszkańców. W latach 1939-45 nosiła nazwę Marisfeld. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zostały zabrane i rozparcelowane przez Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteka Kórnicka P.A.N.;
Wielka genealogia Minakowskiego "Wielcy.pl", Marek Jerzy Minakowski;
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
5530 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3464_Ottorowo_1940.jpg
11813452 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3464_Ottorowo_IX.1944_APP_Sygn._M.top.25-114.jpg
Na zdjęciu pozostałości zabudowań gospodarczych i parku.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w Buszewku wznosił się pośrodku parku zajmującego półwysep wcinający się w Jezioro Buszewskie. Wybudowany był na planie prostokąta w dłuższej osi N-S i fasadą skierowany był na wschód, w stronę podwórza gospodarczego. Cały zespół założony był na planie dużego owalu, obejmującego również duży sad w części południowej. Można przyjąć, że jego układ przestrzenny zachował się do dzisiaj, z niewielkim zmianami spowodowanymi współczesną zabudową.

Park

Park dworski z XIX w., o pow. 1,98 ha, zajmujący niegdyś dwa półwyspy leżące obok siebie na jeziorze Buszewskim. Obecny park zlokalizowany jest na dz. ewid. 302406_5.0401.2., na półwyspie północnym. Drugi półwysep - południowy - stanowił niegdyś duży sad, który można by uznać za teren "parkowy", w 2/3 pokrywający się z działką nr ...401.3. Teren położony na wschód od sadu stanowił łąki oraz nieużytki, z luźno rosnącym drzewostanem naturalnym (na dz. nr ... 401.13). Obecnie rosną tu drzewa, które nie są pozostałościami parku, lecz najprawdopodobniej wyrosły po wojnie.