Grębocin

Stan obecny

Mieszkania.

Historia

Dwór z 1754 r.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z tzw. dokumentu łowickiego z 1222 r. Wcześniejsze nazwy miejscowości: Glamboki, 1414 r. Gramptcze, Gramczin, Grampsch, Gramthen, Gramtczin, Grambaczin, niem. Gramtschen. Darowany w 1222 r. przez Konrada Mazowieckiego pruskiemu biskupowi misyjnemu Chrystianowi. Od XIII w., w czasach Zakonu Krzyżackiego Grębocin był wsią czynszową na prawie chełmińskim, należącą do komturstwa toruńskiego. W latach 1437 - 1438 wieś miała 56 łanów czynszowych. W 1457 r. król Kazimierz Jagiellończyk nadał folwark Grębocin i wieś pańszczyźnianą miastu Toruniowi, w którego posiadaniu znajdował się do 1820 r. Folwark do 1738 r. był administrowany przez ustanowionych urzędników bądź oddany w dzierżawę, później wyłącznie dzierżawiony. W latach 1772 - 1793 Grębocin został włączony do zaboru rosyjskiego, w latach 1793 - 1807 do zaboru pruskiego. W XVIII w. dzierżawcami Grębocina byli, m.in. Nogge, Adam i Jerzy Mlekiccy, Less, a w XIX w. Keck i Pitschke. W latach 1807 - 1813 zgodnie z konwencją elbląską majątek i wieś zostały włączone do Księstwa Warszawskiego. W 1813 r. został zdobyty przez wojska francuskie. W 1815 r. zostaje ponownie włączony do zaboru pruskiego, w którym pozostał do 1919 r., wchodząc w skład utworzonego w 1818 r. powiatu toruńskiego. W 1869 r. wieś była podzielona na Grębocin Stary, Grębocin Nowy oraz Grębocin folwark i w całości należała do miasta Torunia. W 1905 r. Grębocin liczył: 188 budynków mieszkalnych, 1663 mieszkańców (578 katolików, 1083 ewangelików), w skład tak licznej gminy wiejskiej wchodziły: wieś Grębocin, stacja kolejowa Grębocin, stacja Papowo Toruńskie, osady: Przydatki (Friedrichshal), Przyłubie (Wiesenthal), Wałdowo ( Waldau). Od stycznia 1920 r. do września 1939 r. Grębocin należał do powiatu toruńskiego woj. pomorskiego. W latach 1939 - 1945 włączony został do Rzeszy Niemieckiej, w ramach Okręgu Gdańsk - Prusy Zachodnie. Po wojnie majątek został znacjonalizowany i stał się własnością Skarbu Państwa Polskiego.

Opis

Dwór parterowy wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, nakryty dwuspadowym dachem krytym dachówką. Dobudowane piętrowe skrzydło. Na skutek remontów pozbawiony cech stylowych. Do dworu prowadzi aleja zakończona kolistym podjazdem.

Park

Park o pow. 1,3 ha z końca XIX w., niegdyś znacznie większy. Z częściowo zachowanym drzewostanem oraz aleją lipowo- kasztanową.

Inne

Willa ul. Dworcowa 64 z pocz. XX w., zbudowana przez Karola Polzfusa, nr. rej. A/507 z dnia 04.11.1986 r.
Kościół gotycki z XIII / XIV w., poewangelicki, obecnie Muzeum Piśmiennictwa i Drukarstwa
Cmentarz ewangelicki, nieczynny (najstarsze nagrobki z 1812 i 1818 r.)
Pastorówka, mur. z ok. XIX w., cmentarz przykościelny z ok. 1930 r.
Dawna szkoła i mieszkania z ok. 1910 r.
Domy mieszkalne z ok. 1900 r.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011