Dziekanowice

Stan obecny

Własność Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.

Historia

Dwór z XVIII w.
Pierwsze wzmianki pisane o wsi znajdujemy w XV w. W aktach grodzkich i ziemskich nie ma ich zbyt wiele, albowiem wieś znajdowała się w rękach kościoła katolickiego. W 1477 r. tymi oraz wieloma innymi dobrami zarządzał ks. Jakub Kot, dziekan gnieźnieński. Stąd też zapewne wzięła się nazwa wsi. Podobnie jak inne dobra kościelne, przez wieki pozostawała ona w dzierżawie. W zapiskach znajdujemy nieliczne nazwiska dzierżawców (faktorów) jak np: Piotr Bogurski (1557), Jan Przysiecki ożeniony z Jadwigą Gutkowską (1618), Tomasz Piotrachowski (1636), Jan Racięcki (1651), Władysław Rożnowski (1695), Michał Tarwidowski (1791) i od ok. 1796 r. Kazimierz i Tekla z Ciświckich Waliszewscy. Po III rozbiorze Polski Niemcy zaprowadzili tu swoje porządki, czyli przejęli większość gruntów majątku ziemskiego, kościołowi pozostawiając jego niewielką część. Niestety nie znamy nazwisk niemieckich właścicieli dla których zapewne już pod k. XVIII w. wzniesiono dwór. W 1885 r. na Dziekanowice składała się wieś, gmina wiejska i folwark Żydówko (Juditten), bedący tzw. królewszczyzną, o rozległości 948 mórg. We wsi znajdowały się 43 domy z 460 m-cami, w tym 439 katolików i 21 ewangelików; 156 analfabetów. Był tu także kościół parafialny należący do dekanatu gnieźnieńskiego oraz niewielki folwark kościelny zwany "probostwem" o pow. 406 mórg. Po wyzwolenia Polski w 1920 r. większy folwark przejął skarb państwa II RP. W 1926 r. do majątku należało 256 ha z czystym dochodem gruntowym 838 talarów. Na obszar ten składało się 216 ha ziem uprawnych, 20 ha łąk i pastwisk, 7 ha nieużytków i 15 ha wód. Jego dzierżawcą był Józef Skiera. Drugi folwark we wsi nadal znajdował się w posiadaniu Kościoła Katolickiego. Miał on 104 ha rozległosci, w tym 101 ha ziem uprawnych, 2,5 ha łąk i pastwisk oraz 0,5 ha nieużytków. Czysty dochód gruntowy tego gospodarstwa wynosił 382,89 talarów. Nie wiemy czy po 2. wojnie światowej kościół odzyskał swe ziemie, natomiast pozostałości głównego majątku stały się własnością Skarbu Państwa Polskiego. Dwór po wojnie prawdopodobnie został przebudowany.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Geoportal, Mapster:
11764178 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/;
1758812 @ Bildplan / Bildskizze 1:25 000 - niemieckie fotomapy w cięciu TK25 /1939 - 1944/
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór był budynkiem parterowym, nakrytym dachem dwuspadowym, fasadą zwrócony na wschód. Na jego osi znajdował się okrągły podjazd. Budynek zaznaczony na mapce obok być może jest przebudowanym dworem, a może tylko wznosi się na jego fundamentach (?). Na chwilę obecną tego nie wiemy, zaś opis sporządzony został jedynie na podst. analizy zdjęć satelitarnych.

Park

Park podworski w Dziekanowicach zajmuje ok. połowy działki ew. nr ...37/3 o pow. 4,7462 ha (Geoportal, 21.05.2017 r.). Większość drzewostanu to prawdopodobnie nasadzenia powojenne albo samosiewy, ponieważ na niemieckich fotomapach wydaje się on być znacznie mniejszy. Założenie leży na wschodnim brzegu Jez. Lednica.

Inne

Wielkopolski Park Etnograficzny;
Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy - Ostrów Lednicki - skansen, muzeum, prawdopodobne miejsce chrztu Mieszka I. Ciekawostką jest prom elektryczny przewożący turystów na wyspę.
Kościół z 1865 r., p.w. św. Marcina;

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011