Skatalogowanych zabytków: 11428
Zarejestruj się
Miniatura Grabowno Wielkie
archiwalne, zdjęcie Tymoteusz Słowikowski
Miniatura Grabowno WielkieMiniatura Grabowno WielkieMiniatura Grabowno Wielkie

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Grabowno Wielkie
archiwalne, zdjęcie Tymoteusz Słowikowski

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Tymoteusz Słowikowski

Grabowno Wielkie

Gross Graben

Województwo:dolnośląskie
Powiat:oleśnicki
Gmina:Twardogóra
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Park:nr rej.: 627/W z 11.04.1990

Stan obecny

Dwór w Grabownie Wielkim został wysadzony w powietrze w 1996r. Decyzją konserwatora zabytków pozostawiono fundamenty i piwnice.

Historia

Na temat historii nieistniejącego dworu w Grabownie Wielkim zachowało się niewiele informacji. Archiwalne fotografie pozwalają nam odtworzyć wygląd budynku. Barokowy dwór zbudowano zapewne w drugiej połowie XVII w. Budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiono na rzucie prostokąta był podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty wysokim dachem mansardowym z powiekami. Posiadał dziewięcioosiową fasadę, z centralnym murowanym gankiem, zwieńczonym balkonem. We wnętrzach, zapewne na osi budynku, znajdowała się sień z klatką schodową. W 1996r. zrujnowany dwór został wysadzony w powietrze. Dzisiaj można zobaczyć zarośnięte samosiejkami fragmenty murów piwnic dworu. Ze względu na gęstą roślinność same piwnice są trudno dostępne. Zniszczenie zabytku dokonane kilkanaście lat temu tłumaczono bliskim sąsiedztwem szkoły i niebezpieczeństwem jakie stwarzał dla dzieci. Szkoła w dalszym ciągu działa, a niezabezpieczone piwnice i ruiny innych budynków wydają się już nikomu nie przeszkadzać.

Opis

W 1504r. Grabowno Wielkie było własnością Georga Tschambora. W latach 1572-1582 majątek w miejscowości należał do Henryka Dzialoscha, a następnie jego synów Baltazara i Joachima wzmiankowanych w 1585r. Kolejnym znanym właścicielem Grabowna Wielkiego był Daniel von Pfintzig, żonaty z Małgorzatą von Holtzer. W 1641r. miejscowe dobra należały do spokrewnionego z nim Georga Sigmunda von Pfintziga. Niedługo później wioska przeszła na własność rodziny von Prittwitz. W 1659r. wzmiankowany był Balthasar von Prittwitz z Grabowna Wielkiego. Z miejscowości pochodziła też Anna Sabina von Prittwitz (zm.1676r.), pierwsza żona Sigmunda von Nimptsch (ur.1647r., zm.1692r.) z Grodziszcza. W drugiej połowie XVII w. majątek w Grabownie Wielkim wszedł w skład dóbr należących do książąt oleśnickich. Prawdopodobnie to za ich rządów w miejscowości wzniesiono barokowy dwór. W drugiej połowie XVIII w. Grabowno Wielkie posiadał Ernst Sigmund von Tschirsky (w 1769r. ufundował chrzcielnicę w kościele, wzmiankowano go również w 1785r.). Kolejnym znanym właścicielem dóbr był Wilhelm Gocht, wspomniany w 1845 roku. Następnie majątek ponownie znalazł się w rękach książąt z Oleśnicy. W 1884r. po śmierci księcia Wilhelma, ostatniego z Welfów oleśnickich, majątek Grabowno Wielkie (1659ha) znalazł się wśród dóbr (Fürstenthum Oels) które odziedziczył król saski Albert I (ur.1828r., zm.1902r.). Zarówno on jak i jego następcy z dynastii Wettinów oddawali posiadłość w dzierżawę. Kolejnymi dzierżawcami byli: Albert Retter (1886r.), Robert Kayser (1894r., 1909r.), Arthur Stephan (1912, 1921r.). Ostatni z dzierżawców, Arthur Stephan, przed 1930r. wykupił część dóbr należących do książąt saskich. W 1937r. majątek księcia Fryderyka Chrystiana (ur.1893r., zm.1968r.) liczył 1539ha, a Arthura Stephana 573ha. Arthur Stephan był również ostatnim prywatnym właścicielem dworu w Grabownie Wielkim. Po zakończeniu drugiej wojny światowej majątki w miejscowości zostały znacjonalizowane. W czasach Polski Ludowej w dworze urządzono szkołę. W budynku nie przeprowadzano bieżących remontów i w 1979r. został on opuszczony. W następnych latach szybko postępowała degradacja dworu. Nic nie zmieniło wpisanie budynku do rejestru zabytków w 1990r. (nr rej.: 627/W). W 1995r. zawaliła się część zewnętrznych murów. W tej sytuacji postanowiono zabytek rozebrać.

Park

Park dworski, 1740, k. XIX w.

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.