Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Kijaszkowo
2012, zdjęcie Andrzej M
Miniatura KijaszkowoMiniatura Kijaszkowo

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Kijaszkowo
Zdjęcie Marek Kujawa

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Andrzej MMarek Kujawa

Kijaszkowo

Gut Kijaschkow

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:toruński
Gmina:Czernikowo
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Park:nr rej.: A/997 z 7.03.1991

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór, k. XVIII w. / pocz. XX w.
Po okresie panowania Zakonu Krzyżackiego wieś stanowiła dobra królewskie. W 1789 r. znajdowała się w rękach gen. Działyńskiego, który na polach majątku wysiewał 85 korcy żyta oraz 16 korcy w sąsiednich Kijaszkowicach. Prawdopodobnie to właśnie on wystawił pod koniec XVIII w. dwór, o którym wspominają źródla. W 1827 r. we wsi znajdowało się 14 domów ze 144, a w 1885 r. 15 domów ze 126 m-cami. Do folwarku należała nomenklatura Kijaszkowice, a łączny areał liczył 1179 mórg. Na ogólny obszar składało się 829 m. ziemi uprawnej, 242 m. łąk i pastwisk, 58 m. nieużytków i 50 m. wód. Folwark posiadał 12 budynków murowanych i 2 drewniane oraz własny wiatrak i cegielnię. Na polach majątku zaprowadzony był 12 - polowy płodozmian. Ponadto był on znany z wydobycia torfu. W 1885 r. administracyjnie Kijaszkowo stanowiło wieś i folwark. Leżało w gminie i parafii Mazowsze, w odl. 18 wiorst od Lipna, nad jeziorem o ówczesnej nazwie "mazowieckie". Na pocz. XX w. majątek należał do Leona Lissowskiego (1867-1931) - ziemianina, patrioty, społecznika, uczestnika wojny polsko-bolszewickiej. Dziedzic działał w Okręgowym Towarzystwie Rolniczym Ziemi Dobrzyńskiej i Wydziale Kółek Rolniczych. Ożenił się z Heleną Chrzanowską h. Nowina (1881-1942), z którą miał syna Karola i córkę Barbarę. Za udział w wojnie 1918-1920 otrzymał srebrny krzyż Orderu "Virtuti Militari" V klasy i Krzyż Walecznych. Później brał udział w Powstaniach Śląskich, za co otrzymał Krzyż Śląski. W walkach uczestniczył także jego syn, który stracił nogę. Po powrocie do majątku Leon Lissowski rozbudował dwór w modnym wówczas "stylu polskim" (w 1924 r.) oraz reaktywował działalność kółek rolniczych w Lipnie, których prezesem został w 1929 r. Za czasów rządów Lissowskich dwór tętnił życiem. Bywali tu ziemianie i artyści, m.in. malarz Konrad Krzyżanowski. Dzięki niemu w latach 1920 -21 powstały portrety Leona Lissowskiego. Dziedzic uwielbiał muzykę; sam komponował, stworzył również dwie orkiestry. Skomponował pieśń do słów W. Chudzińskiego "Nie masz pana nad ułana". Po śmierci pochowany został na cmentarzu w Mazowszu. Epitafium poświęcone Lissowskiem znajduje się w kościele parafialnym. Do wybuchu wojny majątkiem zarządzała wdowa z synem. W 1930 r. dobra liczyły 584 ha, a w Steklinku 627 ha. Majątek posiadał suszarnię płatków ziemniaczanych. W czasie 2. wojny św. wszystko zabrali Niemcy, a po 1945 r. Skarb Państwa Polskiego. W okresie tym wieś nosiła nazwę Gut Krughof. Po wojnie na terenie majątku istniał m.in. ośrodek wypoczynkowy. Wszystkie zabudowania folwarku wyburzono. Sam dwór, pomimo że był w dobrym stanie technicznym, rozebrany został w latach 70. XX w.
Źródła:
Strona internetowa gminy Czernikowo (zdjęcia archiwalne);
Wikipedia;
Portal internetowy: Dziendobrywloclawek.pl, artykuł p.t. " "Portret Wachmistrza" to nowy eksponat we włocławskim muzeum" - ze strony pochodzi również zamieszczony portret Leona Lissowskiego;
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Księga Adresowa Polski, 1928;
Serwisy: Mapster, Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór późnoklasycystyczny. Był to budynek parterowy, wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi W-E, wejściem skierowany na północ. W 9-osiowej fasadzie umieszczono centralnie portyk kolumnowy w wielkim porządku. Cztery pary kolumn jońskich (podobnie jak w Lubostroniu) dźwigały belkowanie i trójkątny fronton z tympanonem, w którym umieszczono kartusz rodowy z herbem właścicieli. Po bokach budynku znajdowały się piętrowe skrzydła. Nakryty był dachem mansardowym, łamanym, z dwoma parami lukarn po bokach frontonu. Okna fasady zamknięte były od góry łukami; niestety nie wiemy jak wyglądała elewacja ogrodowa. Układ wnętrz był dwutraktowy, z sienią na osi, prowadzącą do salonu. Dwór posiadał łącznie 28 pomieszczeń. Na piętro prowadziła klatka schodowa umieszczona we wschodniej części dworu.
Układ przestrzenny zespołu dworskiego pomimo niekorzystnych zmian jest zachowany. Zniknęły dawne zabudowania, poza tym cały zespół znajduje się w swoich dawnych granicach. Dwór stał pośrodku założenia, park otaczał go od zachodu i północy a po jego wschodniej stronie znajdowało się podwórze gospodarcze.

Park

Park dworski z przełomu XVIII / XIX w. o pow. ok. 5,5 ha. Obszar całego parku w okresie powojennym został podzielony na dwie zasadnicze części, z których północną pokawałkowano na niewielkie działki, prawdopodobnie w celu sprzedaży jako letniskowe. Działki liczą po 150-900 m.kw. Pozostały teren to dwie duże działki na których rośnie starodrzew oraz wznosił się dwór. Mają one odpowiednio 1,3 i 9,79 ha.
Park leży na zróżnicowanym terenie. Zachowały się w nim malownicze aleje: lipowa wzdłuż skarpy jeziornej i jesionowa, która prowadzi dnem parowu w kierunku jeziora.
Analizy i pomiary:
Geoportal
Mapster: http://www.mapywig.org/m/WIG_maps/series/025K_german/3728_B_Masowsche_1940.jpg

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Andrzej M12 lat i 5 miesięcy temu
Dziś dwór już nie istnieje. Rozebrano go na początku lat siedemdziesiątych. Zachował się park krajobrazowy. Zdjęcia historyczne dworu w Kijaszkowie , są na stronie internetowej Urzędu Gminy w Czernikowie . Link : http://www.czernikowo.pl/index.php?strona=1138