Grodzisk Duży

Stan obecny

Pałac nie istnieje.

Historia

Pierwsza wzmianka źródłowe o Grodzisku Dużym odnotowano jest w Metryce Koronnej (jako “Grodzysko“) w roku I468. W XVI-XIX wieku Grodzisk Duży był centrum dość dużych dóbr szlacheckich. W 1783 roku należał on do Marianny Celińskicj. W I875 r. majątek ten nabyła rodzina Andlauerów - w ich posiadaniu pozostał do września 1939 roku. Ostatnim właścicielem był Jerzy Andlauer.
W momencie kupna w 1875 r. majątek obejmował 2.069,20 ha (3695morgów). W 1827 r. we wsi i folwarku Grodzisk Duży było 21 domów i I95 mieszkańców .W 1831 roku dobra Grodzisk obejmowały folwarki Grodzisk, Stylongi ,Czerwin, Trojany, Aksamity oraz Wądołki o raz wsie Grodzisk, Czerwin, Dzwonek, Stylongi, Zaorze: obejmowały 2 155,84 ha /3814 morgów/ ziemi przeważnie dworskiej.
W drugiej połowie XIX wieku (zapewne po 1875 roku) powstała zachowana częściowo do dziś kompozycja założenia pałacowo-parkowego. Pałac został wzniesiony również po 1875 roku. Był budowlą murowaną, piętrową częściowo podpiwniczoną. Od strony podjazdu posiadał dwie wyodrębnione w bryle wieże nakryte ostrosłupowymi hełmami. Od strony podjazdu i przeciwnej budowlę poprzedzały rozbudowane ganki . Pałac nie posiadał wyraźnych cech stylowych.
W 1915 roku J. Andlauer wraz z rodziną i służbą został ewakuowany do Rosji. Park i pałac zostały zdewastowane. Po 1921 trwa odbudowa pałacu i gorzelni. We wrześniu 1939 roku właściciele opuszczają Grodzisk. W latach 1939 -1941 majątek był w rękach niemieckiego „właściciela”. W 1944 w pałacu i parku urządzono lazaret polowy. Wytrzebiono wówczas znaczną część starodrzewu.
6 lutego 1945 na mocy Reformy Rolnej majątek przejęło państwo. 20 lipca 1946 „resztówkę” majątku wraz z założeniem pałacowo parkowym przekazano Wydziałowi Rolniczej. 24 czerwca 1950 grunty dawnego majątku Grodzisk przejął Państwowy Fundusz Ziemi. 14 sierpnia 1950 roku większość ziemi przejęła Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna (bez pałacu, gorzelni i parku). 28 lutego 1953 roku Powiatowe Prezydium Rady Narodowej w Ostrołęce (Wydział Oświaty) wystąpiło o przekazanie pałacu w celu umieszczenia w nim szkoły i pałacu. Zgodę uzyskano 10 marca 1953. 10 grudnia 1954 rozwiązano Rolniczą Spółdzielnie Produkcyjną. Wojewódzki Zarząd Szkolnictwa Rolniczego wystąpił wówczas o zgodę na umieszczenie w pałacu szkoły rolniczej. Ministerstwo Rolnictwa wydało taką zgodę 10 stycznia 1955. Szkoła w pałacu funkcjonowała do ok. 1960 roku. Później budynek stał opuszczony. W latach 60 pałac rozebrano , a odzyskany budulec przeznaczono na remizę strażacką. (Jarosław Bochyński 2024)

Opis

Pałac był budowlą murowaną, piętrową częściowo podpiwniczoną. Od strony podjazdu posiadał dwie wyodrębnione w bryle wieże nakryte ostrosłupowymi hełmami. Od strony podjazdu i przeciwnej budowlę poprzedzały rozbudowane ganki . Pałac nie posiadał wyraźnych cech stylowych. (Jarosław Bochyński 2024)

Park

Park dworski z XIX w.

Inne

Źródła
Dokumentacja ewidencyjna parku w Grodzisku Dużym J. Maroszek, J. Szydłowski. K. Kucharczyk.