Głodowo Małe

Stan obecny

Dwór nie istnieje

Historia

Wieś Głodowo istniała juz w XV wieku. Folwark Głodowo Male założony został prawdopodobnie na przełomie XVIII i XIX wieku i wraz z dwiema sąsiednimi wsiami: Głodowo-Glice i Głodowo-Wielkie stanowił kompleks trzech wsi o wspólnej nazwie Głodowo. W XIX wieku wsie ta należały do powiatu pułtuskiego, gminy i parafii Nasielsk.
Folwark, oddalony nieco od zabudowań wsi, powstał znacznie później. Był to niewielki majątek liczący w 1854 roku zaledwie 180 mórg Ziemi.
Na początku XIX wieku właścicielem folwarku Glodowo-Małe był Wincenty Dziedzicki i jego żona Wiktoria ze Swieżawskich. W 1833 r. po śmierci Wiktorii, wdowy po wczesniej zmarłym Wincentym Dziedzickim, roszczenia spadkowe podjął syn, Wacław Dziedzicki. W wyniku trwających kilka lat procesów spadkowych nowymi właścicielami zostali: Kajetan i Bogumiła z Wiśniewskich Jaskółowscy.
Wkrótce od nich majątek nabył Jan Mieszkowski. W 1843 r. nastąpiła kolejna sprzedaż dóbr w drodze licytacji. Nowym nabywcą dóbr został Antoni Synoradzki. W 1847 r. dziedzicem wsi ponownie został Kajetan Jaskółowski i jego zona Bogumiła z Wiśniewskich. W tym samym roku właściciel majątku wydzierżawił folwark Leonardowi Maringe – ziemianinowi pochodzenia francuskiego. Przodek Leonarda Mgringe - Francuz, ranny w kampanii napoleońskiej pozostał w 1812 roku w Wilnie, gdzie ożenił się z córką wileńskiego architekta, Katarzyną Boretti. Kolejnym właścicielem Głodówka (Głodowo-Male) od 1852 r. do śmierci w 1855 r. był Aleksander Kossowski i jego żona Barbara z Kudelskich. Wdowa po Aleksandrze, Barbara Kossowska, w 1855 r. wydzierżawiła majątek na okres 6 lat. Jan Luba - dzierżawca folwarku z umową początkową na3 lata, przedłużył dzierżawę na kolejne 3 lata do 1861 r. W tym też roku odbyła się znowu sprzedaż dóbr. W drodze licytacji majątek nabył Franciszek Orzeszkowski. Po kilku latach nastąpiła kolejna zmiana właściciela. Nowym nabywcą został Edward Thalma ur. w 1826 r. w Lodzi, syn Franciszka i Karoliny 2 Michałowiczów, zmarły w 1894 roku. Przez kilka lat po śmierci Edwarda Thalmy majątek dziedziczył jego syn, Stanisław Bronisław, po czym sprzeda swoje dobra Piotrowi Grobickiemu. W 1914 roku Głodowo-Male nabył Mikołaj Rzeczkowski i jego żona Aleksandra z Góreckich. Rzeczkowski zmarł w wieku 67 lat w 1926 r. Nastąpił wówczas podział majątku. Część przejął syn Lucjan, a 8 włók wraz z dworem dostał drugi syn, Wacław i jego żona Franciszka. Rzeczkowscy zamieszkiwali w majątku do 1945 roku. Po wojnie folwark Głodówek przeszedł na Skarb Państwa i nastąpiła parcelacja gruntów. Byli właściciele przenieśli się do wsi Bruliny gm. Świercze.
W wyniku parcelacji terenu dworskiego nowi użytkownicy zagospodarowali przejęte działki, niszcząc nieprzydatne im zabudowania. Dwór był częściowo zamieszkany, aż w końcu swatał rozebrany w latach 70.
14 kwietnia 1989 roku dawne założenie dworskie w Glodówku /obecnie Głodowo-Wielkie/ zostało wpisane do rejestru zabytków. (Jarosław Bochyński 2023)

Opis

Zespół dworski w Głodówku, założony z dala od zabudowań wiejskich, składał się z dwóch niezależnych części przedzielonych drogą : terenu o funkcji mieszkalno-wypoczynkowej z małym dziedzińcem gospodarczym oraz terenu o funkcji wyłącznie gospodarczej. Po zachodniej stronie drogi był dwór z ozdobnym otoczeniem, małe podwórze gospodarcze oraz niewielki sad. Po wschodniej stronie były położone: gospodarstwo dworskie z trzema budynkami gospodarczymi okalającymi podwórze, duży ogród owocowo-warzywny. Dwie prostokątne działki przylegające symetrycznie do drogi były ze wszystkich stron otulone pasem zadrzewień. Od północy granicę założenia wyznaczał dodatkowo rów z wodą, łączący się ze stawem w części pn. - wsch. terenu. Dojazd do majątku by! możliwy zarówno od północy jak i od południa. Od strony południowej droga dojazdowa wychodziła prostopadle od drogi. Przy skrzyżowaniu dróg we wschodnim narożniku, znajdowały się zabudowania folwarczne. Wzdłuż drogi dojazdowej usytuowany byk czworak z gliny kryty strzechą a prostopadle do niego, przy drodze wiejskiej, stały chlewiki z kamienia. Podwórze folwarczne zamykały od wschodu ziemne piwnice. Droga dojazdowa po ominięciu terenu folwarcznego była wysadzana drzewami. Klony i jesiony tworzyły aleję prowadzącą do dworu - na lewo i do gospodarstwa - na prawo, Tuz przed skrętem na dziedziniec dworski, po lewej stronie, stała kapliczka z krzyżem otoczona lilakami. Rzędy lilaków rosły wzdłuż drogi od strony dworu a także od zachodniej granicy dziedzińca dworskiego, tworząc niemal ze wszystkich stron otulinę dworu. Drewniany dwór z gankiem, kryty blachą, o krótszej osi: wsch.- zach., skierowany by! frontem do drogi dojazdowej. Od drogi był oddzielony murem z kamienia. Brama wjazdowa znajdowała się w przesmyku między szpalerami z lilaków. Przed frontem dworu był okrągły podjazd z klombem kwiatowym, a symetrycznie do ganku rosły tuje. Z tylu za dworem była część ozdobna z rabatami bylinowymi. Od południa rozciągał się sad odgrodzony od ozdobnego terenu dworskiego drewnianym płotem. Taki sam płotek oddzielał mały dziedziniec gospodarczy graniczący z dworem od północy. Stała tam drewniana kuźnia - wzdłuż zachodniej granicy, zaś północną granicę tworzyły drewniane chlewiki. Tereny te były połączone furtką. Istniał natomiast oddzielny wjazd na mały dziedziniec gospodarczy - od wschodu, od głównej drogi dojazdowej. Za tymi terenami, na obrzeżu zachodnim, prowadziła aleja z białodrzewów, lip i dębów. Pola uprawne otaczały teren z trzech stron. Z czwartej strony od wschodu przylegał do drogi dojazdowej dworski teren. Podwórze gospodarcze znajdowało się na wprost dworu, na jego osi. Prostokątny dziedziniec zamykały: od południa drewniana szopa na narzędzia, od wschodu - drewniana stodoła, od północy - obora z kamienia. Na podwórzu znajdowała się studnia, a w narożniku pn.—zach. była kamienna piwnica. Piwnica ta została usytuowana na granicy z dużym ogrodem owocowo-warzywnym, sięgającym na północy do stawu. Ogrodzony był murem z kamienia. Wjazd do sadu prowadził od strony podwórza gospodarczego. (Jarosław Bochyński 2023)

Park

Park dworski z XIX w.

Inne

Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich
Ewidencja założenia dworskiego Głodówku 1989
Zdjęcia z 1989 Wanda Dudek