Jabłonka

Stan obecny

Dwór - Własność prywatna.
Park - Własność J.S.T.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Pierwszą wzmiankę o wsi znajdujemy w poł. XV w., gdy wchodziła ona w skład dóbr kleczewskich. Pierwszymi znanymi nam właścicielami byli Agnieszka i Andrzej de Lukowo, a następnie ich syn Mikołaj Kleczewski wraz z siostrami: Barbarą, Małgorzatą i Katarzyną. W 1511 r. Mikołaj zapisywał na "1/2 miasta Kleczew, 1/2 przedmieść, i na całych wsiach Wielka i Mała Jabłonka, Roszocha, Dunajec, Przyrowno, pow. konin." 1200 złp. posagu i t. wiana swej żonie Małgorzacie, córce Dobrogosta Lwowskiego, kasztelana poznańskiego. W 1539 r. dziedzic części dóbr, Tomasz Margoński, sprzedał je za 5 tys. złp. Janowi Russockiemu, miecznikowi kaliskiemu, ożenionemu z Anną Kleczewską. Już wówczas w zapiskach Jabłonce towarzyszyła miejscowość Karotki (Jarotki) w pow. gnieźnieńskim. Rusoccy byli posiadaczami Jabłonki do pocz. XVIII w. W tym czasie dziedzice Kleczewa i pozostałych dóbr zmieniali się dość często. W poł. XVIII w. właścicielem Jabłonki był Władysław Gurowski, podkomisarz królewski. Następnie w zapiskach znajdujemy w jednym okresie Mikołaja Kozłowskiego i Kazimierza Górskiego. W latach 70. i 80. dziedzicami po Gurowskim zostali Lissowscy, zaś druga część wsi przeszła w ręce Antoniego Modzelewskiego, a następnie Józefa Mańkowskiego h. Zaręba. W 1785 r. Lissowscy sprzedali swoją część Franciszkowi Konopce, a Mańkowski Maciejowi Koszutskiemu h. Leszczyc. Jeszcze przed II rozbiorem Polski Koszutski zdążył sprzedać Jabłonkę i Dobrosołowo Władysławowi Suchorzewskiemu, pułkownikowi w Koronie. Dalej zapiski o polskich właścicielach urywają się, aż do okresu 2. poł. XIX w. W 1827 r. wieś miała 18 domów i 177 m-ców. W XIX w. Karotki stanowiły oddzielne dobra a wspominamy o nich, bo właścicielem był tam w późniejszym okresie Teofil Magielski ożeniony z Konstancją Kaniewską (Kamieńską?). Mieli oni czworo dzieci: Stanisława Franciszka, Teofilę Konstancję Anielę, Marię i Konstancję zamężną za Mieczysława Chrzanowskiego h. Nowina. W 1873 r. dobra Jabłonka nabył za 11501 srebrnych rubli Ludwik Grabowski. Niestety nie wiemy, czy pochodził on z hrabiów Grabowskich, czy też z Goetzendorf Grabowskich h. Zbiświcz. W 1885 r. na Jabłonkę leżącą w pow. słupeckim, gminie i parafii Kleczew składały się: wieś, folwark i młyn. Wieś miała 8 domów i 80 m-ców, a folwark 4 domy i 77 m-ców. Do młyna należał 1 dom z 5 m-cami. Folwark posiadał 890 mórg, na co składało się 785 mórg ziem uprawnych, 67 mórg łąk i pastwisk oraz 34 morgi nieużytków. Osada młynarska również posiadała własne 4 morgi. Na terenie folwarku znajdowało się 8 budynków murowanych i 5 drewnianych. Na polach majątku zaprowadzony był 8-polowy płodozmian. We wsi było też 25 osadników posiadających 31 mórg gruntów. Grabowski był również właścicielem Komorowa w pow. słupeckim, a łącznie jego dobra liczyły 2167 mórg. W 1875 r. Teofila Magielska wyszła za Franciszka Wierzbowskiego który tym sposobem odziedziczył Karotki. Jej starszy brat Stanisław niedługo później odkupił Jabłonkę od Grabowskiego. Siostra Maria wyszła za Zoroastra Morzyckiego z którym trzymała Sławoszewek. W 1896 r. w Ostrowitem Stanisław ożenił się z n.n. Lucyną, z którą prawdopodobnie nie miał potomstwa. W 1919 r. w Jabłonkach Ludwik Morzycki, syn Zoroastra (siostrzeniec dziedzica), zaślubił Irenę Annę Rychłowską. Po rodzicach trzymali oni w posesji Sławoszewek, tak więc na Jabłonkach pozostał bezdzietny Stanisław Magielski. Po wybuchu 2. wojny światowej został on zmuszony do opuszczenia majątku, jednak po wyzwoleniu Polski powrócił do dworu, gdzie zmarł w lutym 1945 r. Dawne dobra zostały rozparcelowane, a dwór przeznaczony na mieszkania komunalne. Na przestrzeni lat budynek był częściowo remontowany, przez co uzyskał obecny wygląd.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Księga Adresowa Polski... dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, 1926/27;
Strona internetowa Powidzkiego Parku Krajobrazowego;
Wielka Genealogia Minakowskiego, Marek Jerzy Minakowski "Wielcy.pl";
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór parterowy, nakryty niskim dwuspadowym dachem, wzniesiony na planie odwróconej litery "L", której główny korpus stanowi część usytuowana dłuższą osią w kierunku W-E. Główne wejście znajduje się od str. północnej. Na skutek remontów dwór zatracił swoje cechy stylowe.

Park

Park z 2. poł. XIX w. o pow. ok. 2,5 ha. Niegdyś park był nieco większy, liczył 3,05 ha i rozciągał się aż do drogi gruntowej ograniczającej założenie od str. zachodniej. Park został podzielony na trzy działki ewid., z których największa (z dworem) o numerze ...184/13 ma 1,7578 ha. W płn.-wschodnim narożniku na dz. nr ...184/6 o pow. 0,2883 ha utworzono polanę rekreacyjną z miejscem na ognisko a także plac zabaw dla dzieci. Od str. płd. wydzielono niewielki wykarczowany teren w postaci działki nr ...184/19 o pow. 0,3081 ha (Geoportal, 17.10.2017 r.). Starodrzew stanowią popularne parkowe gatunki drzew, wśród których przeważają jesiony wyniosłe, lipy szerokolistne i klony pospolite. Granice parku od północy, wschodu i południa stanowią lokalne drogi. Przez park z północy na południe przebiega rów, zasilający w wodę śródparkowy staw znajdujący się w płd. części założenia.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011