Bodzewo

Stan obecny

Dom Dziecka.

Historia

Pałac z pocz. XX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1337 r., kiedy to należała do komesa Mikołaja Przedpełkowica z rodu Awdańców, dziedzica Gostynia. Była to już wtedy wieś rycerska, lokowana na prawie czynszowym. Zamieszkiwało w niej 26 kmieci i sołtys, który posiadał 1,5 łanu. W XV w. należała do klucza dóbr gostyńskiego zamku, którego właścicielami w poł. tegoż stulecia byli po połowie: Dobrogost z Ostroroga, kasztelan kamieński i jego brat Janusz, ożeniony z Małgorzatą. Ten w 1443 r. sprzedał swoją część dziedzicowi z Suchorzewa ? Janowi. Na początku XVI w. we wsi wymieniany jest folwark proboszczowski, należący do kościoła w Strzelcach Wielkich, który obejmował sołectwo, 20 łanów kmiecych, wiatrak i karczmę. Pozostała część wsi w tym czasie należała do Andrzeja Miaskowskiego herbu Leliwa (1480-1537), ożenionego z Małgorzatą Radzewską. Mieli oni synów: Krzysztofa, ożenionego z Dorotą Granowską i Andrzeja, poznańskiego komornika, ożenionego z Magdaleną Ujejską. W 1570 r. Miaskowscy sprzedali swe części Krajewskim, a w 1589 r. dziedzicem został Bartłomiej Pawłowski. Dalej wymieniany jest Piotr Radzewski (1622 r.), a w połowie XVII w. Piotr Rokoszewski. Wieś jeszcze wielokrotnie przechodziła z rąk do rąk. W XVIII w. właścicielami byli kolejno: Piotr z Sienna Sulmowski, ożeniony z Teresą Wierusz-Walknowską herbu Wieruszowa; Wojciech Bieńkowski herbu Ślepowron (Korwin), ożeniony z Urszulą Lipską z Lipego herbu Grabie, po śmierci którego ta wyszła za Ludwika Chłapowskiego herbu Dryja. Sama zmarła w 1737 r., a sześć lat później Chłapowski ożenił się z Julianną Wyssogota-Zakrzewską herbu Wyskota. Już przed śmiercią Urszuli, w 1736 r. sprzedał Bodzewo i połowę Małej Strzelczy, Ludwice z Twardowskich Mielęckiej, za kwotę 93 tys. złp. Ta sprzedała dobra Kurnatowskim herbu Łodzia, którym w 1769 r. urodził się syn Aleksander. Nie wiadomo w jaki sposób z Aleksandrem spokrewniona była Anna Kurnatowska, poprzez ożenek z którą dobra przejął Bogusław Chlebowski (1710-1753). Po śmierci Bogusława o Bodzewo procesowali się jego bracia: Aleksander i Andrzej. Po 1. rozbiorze Polski wieś znalazła się pod panowaniem pruskim, a od 1815 r. w powiecie krobskim (Kröben), w rejencji poznańskiej. Na pocz. XIX w. posesorami majątku byli Kurnatowscy; w 1814 r. z Heleną Kurnatowską ożenił się komisarz rosyjskich wojsk z Krobi ? Augustyn Konkiel. Dobra w 1820 r. zostały wystawione na licytację, na której nabył je wraz z folwarkiem Łódź i częścią Małych Strzelec, Aleksander Kaulfuss, radca sprawiedliwości. Wybudował większość zabudowań gospodarczych, w tym cegielnię i mleczarnię. Podniósł też kulturę rolną majątku, który specjalizowal się w hodowli krów rasy holenderskiej. W 1834 r. na skutek pruskiej reformy uwłaszczeniowej we wsi powstały 24 gospodarstwa chłopskie (11 półrolnych i 13 ćwierćrolnych) o wielkości od 9 do 49 mórg magdeburskich. W 1837 r. wieś liczyła 34 dymy z 302 mieszkańcami. Już w 1838 r. wybudowano tu szkołę elementarną. A. Kaulfuss wspierał finansowo gminę protestancką w Piaskach, a w 1857 r. utworzył fundację dla sierot po zmarłych wielkopolskich pastorach, z siedzibą w Piaskach, o nazwie Kaulfuss-Dunishe-Stiftung. W rękach tej fundacji majątek znajdował się do wybuchu 2. wojny światowej. Ok. 1880 r. wieś stanowiła dominium liczące 3622 morgi, w powiecie krobskim, na które składały się także folwarki Aleksandrowo (Alexandersfeld) i Łódź (Friderikenhof). W samej wsi było 38 domów zamieszkałych przez 249 m-ców, w tym 187 katolików i 62 ewangelików; 44 analfabetów, zaś na terenie dominium 18 domów z 254 m-cami, w tym 197 katolików, 57 ewangelików; 133 analfabetów. Po śmierci Kaulfussa majątek pozostawał w dzierżawie. Na pocz. XX w. dzierżawcą był Manthey, za rządów którego wybudowano obecny pałac, a w 1902 r. nowy budynek szkolny. W 1926 r. do folwarku należało 900,5 ha, w tym 745,25 ha ziem uprawnych, 22,75 ha łąk i pastwisk, 93,25 ha lasów, 38,5 ha nieużytków i 0,75 ha wód. Majątek specjalizował się w hodowli bydła czarno-białego rasy nizinnej oraz reprodukcji uznanych zbóż i ziemniaków. Przynosił 3489 talarów czystego dochodu gruntowego. Dzierżawcą do wybuchu wojny był Ulrich Zabel. W latach 1939-45 wieś nosiła nazwę Bodenstätt. Po drugiej wojnie światowej majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego, a na jego terenach utworzono PGR, podlegający kombinatowi w Goli. W pałacu początkowo powstał Dom Dziecka i Matki, a następnie Państwowy Dom Dziecka.
Źródła:
Wikipedia
Wielka Genealogia Minakowskiego
Strona internetowa Zespołu Szkół w Bodzewie
Teki Dworzaczka (Regesty)
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich
Zdjęcia pochodzą z portalu ?Fotosik.pl?
http://www.fotosik.pl/u/tryl7/zdjecie/99/album/487936
http://www.fotosik.pl/u/tryl7/album/487936/34?show=3

Opis

Pałac późnoklasycystyczny. Budynek piętrowy, wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi północ-południe, nakryty wysokim, dwuspadowym, mansardowym dachem. Budynek fasadą skierowany na wschód. Od tej strony w dachu szeroka, trójosiowa, zwieńczona trójkątnie wystawka i po dwie lukarny po jej bokach. Wejście poprzedzone schodami, akcentowane skromnym dwukolumnowym portykiem dźwigającym balkon. W elewacji ogrodowej także wystawka, lecz węższa od frontowej. Lukarny jak w fasadzie, a oprócz nich na wyższej kondygnacji poddasza okienko typu wole oko. W elewacji ogrodowej centralnie umieszczony, półokrągły portyk kolumnowy dźwigający balkon, poprzedzony schodami.

Park

Park z 2 poł. XIX w. o pow. ok. 1 ha. Założenie rezydencjonalne znajduje się w północnej części całego założenia pałacowego, które niegdyś liczyło ok. 10 ha. Dawny sad, który znajdował się zaraz przy parku został wykarczowany. W zachodniej części parku utworzono boisko.
Opis na podst. Geoportalu i Mapy Szczegółowej Polski, WIG, W-wa 1933
Na terenie parku rosną okazy pomnikowych dębów szypółkowych.

Inne

Spichlerz z połowy XIX w.
Wiatrak koźlak z k. XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011