Warszawa - Pałac Prezydencki

Stan obecny

Siedziba Prezydenta RP

Historia

W 1635 r. hetman wlk. kor. Stanisław Koniecpolski zakupił parcelę leżącą na skarpie wiślanej przy Krakowskim Przedmieściu. W miejscu drewnianego dworu zlecił w 1643 r.. Wykonawcą robót był arch. hetmana Łukasz Dąbrowski. Ten wczesnobarokowy pałac nawiązujący do rzymskiego pałacu Barberini wyróżniał się na tle ówczesnej warszawskiej architektury. Był dwupiętrową budowlą założoną na planie prostokąta z ryzalitami na osiach bocznych dłuższych elewacji, które od frontu łączyła arkadowa loggia. Ze względu na spadek terenu budynek posadowiono na murowanej platformie. Od strony rzeki tworzyła ona taras z grotą, otwartą na ogród trzema arkadami w murze oporowym. Budynek od strony ulicy poprzedzał dziedziniec mieszczący zabudowania gospodarcze i ogrodzenie z wjazdem pośrodku. W l. 1646-1659 rezydencja należała do syna Koniecpolskiego Aleksandra, który ukończył budowę w 1655 r. i zapewne wyremontował po najeździe Szwedów. Następnie odziedziczył ją jego syn Stanisław, który w 1661 r. sprzedał dobra hetmanowi wielkiemu i kanclerzowi kor. Jerzemu Sebastianowi Lubomirskiemu, który powiększył posesję. W 1674 r. posiadłość kupił podkanclerzy Michał Kazimierz I Radziwiłł, ożeniony z siostrą króla Jana III Sobieskiego. Jednak dopiero w 1685 r. Radziwiłłowie stali się jedynymi właścicielami rezydencji.. W 1705 r. w pałacu mieszkał król Stanisław Leszczyński. Dalsze prace modernizacyjne prowadził po 1719 r. Karol Bay, a przy osuszeniu stale zawilgoconej groty pracował od 1728 r. Dominik Cioli. W l. 1755-1762 hetman wielki litewski Michał Kazimierz II, zwany Rybeńko zlecił przebudowę zaniedbanego pałacu. Do korpusu przekształconego w stylu późnego baroku dostawiono od frontu piętrowe skrzydła. Całość przykryto wysokimi dachami, łamanymi od strony wsch. i we wszystkich ryzalitach. Wnętrza uzyskały rokokowy wystrój. Powiększono też ogród. W 1762 r. pałac odziedziczył Karol Stanisław II zwany Panie Kochanku. Budynek nieużytkowany przez właściciela przebywającego na Litwie, wynajmowano na rozmaite cele. W 1766 r. urządzano tu publiczne zabawy , a od 1774 r. sale pałacu służyły teatrowi. Swoją lożę miał tu Stanisław August Poniatowski. W latach 1778-1782 Radziwiłł po usunięciu siłą artystów przeprowadził przebudowę wnętrz. Dalej odbywały się tu ważniejsze zgromadzenia publiczne, bale, maskarady i wystawne przyjęcia. Kilkanaście lat później gościli w pałacu cesarz Napoleon Bonaparte oraz car Aleksander I, a także pierwszy w swoim życiu koncert dał ośmioletni Fryderyk Chopin. W 1818 r. pałac od Radziwiłłów wykupił rząd Królestwa Polskiego i przeznaczył na siedzibę namiestnika gen. Józefa Zajączka. Przebudowano wówczas budynek w stylu klasycystycznym z odwołaniami do włoskiego renesansu. Obniżono dach i wydłużono skrzydła i dobudowano łączniki z korpusem, nadano elewacjom nowy wystrój, na attyce umieszczono posągi aut. Pawła Malińskiego. Od pólnocy dobudowano narożną oficynkę i aneks skrzydła, a dziedziniec podzielono ogrodzeniami, z których zewnętrzne ozdobiono parami kamiennych lwów dłuta Camilla Landiniego. W czasach powstania listopadowego pałac był siedzibą rządu, a po jego upadku ulokowano w nim rozmaite biura. Mieściło się tutaj m.in. Biuro Przyboczne Namiestnika hrabiego Iwana Paskiewicza-Erywańskiego. Jego pomnik stał przed pałacem w l. 1870-1917. W 1852 r. w wyniku pożaru zniszczeniu uległy wnętrza ponad parterem korpusu, które odbudował arch. Alfons Kropiwnicki. Pałac dalej był siedzibą biur generał-gubernatorów. Organizowano w nim kameralne koncerty i wydano wielki bal dla cara Aleksandra II. Urządzano tu różnorodne imprezy publiczne m. in. w 1879 r. pokaz obrazu „Bitwa pod Grunwaldem” Jana Matejki. W czasie I wojny światowej w budynku rezydowały władze niemieckie. W latach 1918 - 1924 po przejęciu go przez władze odrodzonej Polski zlecono gruntowną restaurację wg proj. Mariana Lalewicza i przeznaczono na siedzibę premiera i samej Rady Ministrów RP. Do zabudowy pałacowej włączono kamienicę z k. XVIII w. przylegającą do pn. skrzydła, a do skrajów tarasu dobudowano schody wiodące do ogrodu. W czasie II wojny światowej budynek zajęli Niemcy i przekształcili na Deutsches Haus - luksusowy hotel z kasynem oficerów Trzeciej Rzeszy wg proj. Juliusza Nagórskiego i Jana Łukasika. W ocalałym budynku w 1945 r. ulokowano biura Prezydium Rady Ministrów PRL. W l. 1947-1952 prowadzono restaurację i modernizację pałacu. Przekształcono wnętrza, a taras od ogrodu powiększono, zasłaniając mur oporowy z XVII w. i dodano nowe schody. Pałac pełnił funkcje mieszkania i oficjalnej siedziby premiera oraz urzędów państwowych. W 1990 r. rozpoczęto remont gmachu, z którego w 1993 r. wyprowadziła się Rada Ministrów. W 1994 r. pałac przeszedł pod zarząd Kancelarii Prezydenta RP i rozpoczęto w nim prace dostosowujące obiekt na siedzibę głowy państwa. Urządzono m. in. na parterze kaplicę wg proj. Jerzego Kaliny. Przebudowano oficynę w pólnocno-wschodnim narożniku i dostawiono do niej łącznik z korpusem. Po zakończeniu remontu w 1997 r. trwały prace nad wystrojem wnętrz. W 2000 r. ukończono budowę pawilonu Ogrodu Zimowego na tarasie, przy szczytowych ścianach korpusu i pd. skrzydła. Pałac od 1994 r. jest mieszkaniem kolejnych prezydentów z wyjątkiem Bronisława Komorowskiego, który wybrał Belweder.

Opis

Monumentalny gmach, znajdujący się pomiędzy kościołem pokarmelickim a hotelem Bristol, składa się z czterokondygnacyjnego korpusu głównego oraz dwóch dwukondygnacyjnych skrzydeł bocznych. Był wielokrotnie przebudowywany. Swój obecny wygląd zewnętrzny uzyskał na początku XIX wieku.