Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Szczecin - Zamek
Zdjęcie Napoleon 2010
Miniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - ZamekMiniatura Szczecin - Zamek

Szczecin - Zamek

Sedinum, Stettin

Województwo:zachodniopomorskie
Powiat i gmina:Szczecin
Rodzaj obiektu:Zamek

Rejestr zabytków

Obiekt:zamek książąt pomorskich, nr rej.: 24 z 22.04.1955

Stan obecny

Zamek jest własnością Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego, który ma tam swoją siedzibę. W Zamku działają instytucje kultury: centrum kulturalne pn. "Zamek Książąt Pomorskich" obejmujące salą koncertową im. Bogusława I, sale wystawowe, kino "Zamek", Teatr Krypta i kabaret Piwnica Przy Krypcie, stałe wystawy wnętrz, oraz Opera na Zamku. Oprócz tego funkcjonuje sala ślubów Urzędu Stanu Cywilnego i dwie restauracje. Na Zamku organizowane są koncerty, wystawy artystyczne i historyczne, spotkania literackie i naukowe, a na dziedzińcu imprezy kulturalne oraz koncerty.
Na wieży zamku można podziwiać wahadło Foucaulta ? doświadczalny dowód na ruch obrotowy Ziemi, umieszczone tam z inicjatywy profesora Jerzego Stelamcha (Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny), w ramach cyklu obrazującego 10 najpiękniejszych eksperymentów z fizyki.

Historia

Budowla wznosi się na skraju skarpy lewego brzegu Odry. U podnóży wzgórza rozciąga się Dolne Miasto zwane też przedzamczem, historycznie związane z dawnym portem. Zachodnią część nadrzecznego płaskowyżu zajmuje górna fragment Starego Miasta z kościołem św. Jakuba i dawnym Rynkiem Końskim (obecnie plac Orła Białego). Siedziba rodowa Gryfitów nie doczekała się jak dotychczas wyczerpującej monografii. W 1992 roku opublikowana została praca podsumowująca dotychczasową wiedzę i badania prowadzone na terenie założenia.

Zbudowanie pierwszej siedziby książąt pomorskich datuje się na przełom XII i XIII wieku. Wzniesiona została w miejscy wcześniejszego grodu. Inicjatorem budowy siedziby był najprawdopodobniej książę Bogusław II, który przeniósł ją z Kamienia do Szczecina. Nie znamy dokładnego miejsca tej budowli. Wg badań w grę mogą wchodzić dwie lokalizacje: gród kasztelański ? w miejscu dzisiejszego pl. Mariackiego oraz położone od niego na wschód Wzgórze Trzygława nad doliną Odry, na którym wg G. Labudy znajdował się gród schronieniowy. W 1243 roku nastąpiła lokacja miasta i oba ośrodki weszły wówczas w jego obszar. Gród kasztelański został wówczas zlikwidowany. Drugi gród zwany również Curia ducis został zachowany przez księcia Barnima I w formie dwóch dworów. Powstała dzięki temu przestrzeń dworska zlokalizowana w północnej części miasta, która z czasem została przekształcona w zamek książęcy. Około 1283 roku miasto zostało ufortyfikowane. W XIV wieku próba wzniesienia przez księcia Barnima III nowego dworu spowodowała silne protesty mieszczan. Budowla powstała w 1345 roku zwana stenhus zagrażała samodzielności miasta i została ostatecznie zburzona. Wg Z. Radackiego relikty owego dworu znajdują się w pozostałościach budynku posadowionego na północ od późniejszej bramy. Dwór posadowiony był na planie prostokąta i sięgał aż do murów obwodowych miasta, co stało się bezpośrednim zarzewiem konfliktu. W wyniku ugody w latach 1346-1347 rada miejska wybudowała dla księcia Barnima nowy dom usytuowany równolegle do murów miejskich. Dom ten zbudowany z kamienia przy użyciu cegły posadowiony był na planie prostokąta o wymiarach 10,8 X 25,8 m. W tym samym czasie na zachód od dworu w linii jego południowej elewacji zbudowano kaplicę św. Ottona. Świątynia posadowiona była na planie prostokąta z pięciobocznie zamkniętą częścią prezbiterialną. Kaplica i położony przy jej murach cmentarz obwiedziona została murem obronnym oddalonym od jej murów średnio o 5 m. Mur ten w części prezbiterialnej przechodził w formę półkola. Wg E. Cnotliwego oraz R. Rogosza mur obronny świątyni był jej zewnętrzną ścianą a sama kaplica miała formę bazyliki z prezbiterialnym obejściem.

W XIV wieku założenie zostało poszerzone w kierunku południowo wschodnim przez co uzyskało plan trapezoidalny. Od południa książę Barnim III zaczął wznosić długi dom mieszkalny tzw. dom wielki o wymiarach 15,5 X 48,8 m. Założenie zostało wówczas w części obwiedziona murem obronnym wysokości 5 m, z bramą i furtą umieszczoną od strony zachodniej. Wschodnia kurtyna sięgała 106 m długości, południowa około 55 m, zachodnia 86 m, północna 60 m. Dom wielki wzmocniony został Wieżą Więzienną posadowioną na planie kwadratu, dostawioną do zachodniego krańca południowej elewacji. Kaplica świętego Ottona znalazła się poza terenem założenia zamkowego. Około 1400 roku od północnego wschodu dostawiono do muru obronnego kaplicy niezidentyfikowaną budowlę, posadowioną na planie pięcioboku, pełniącą najprawdopodobniej funkcje baszty. W latach 1428-32 zostało dokończone skrzydło południowe. Inicjatorem tych prac był panujący wówczas na zamku książę Kazimierz VI. W 1490 roku Bogusław X rozpoczął przekształcanie rezydencji. Z wykorzystanie fragmentu domu południowego wraz z wieżą, powstał wówczas dwukondygnacyjny, późnogotycki, reprezentacyjny pałac. Po pożarze w 1530 roku prace kontynuował następca Bogusława X ? Barnim XI. Budowla została wówczas podwyższona o jedno piętro i zbudowano Wieżę Zegarową od strony dziedzińca. Skrzydło zwieńczone zostało charakterystycznymi szczytami będącymi zarazem prototypem późnogotyckiej, pomorskiej dekoracji maswerkowej. W 1551 roku zamek ponownie został strawiony przez pożar. Odbudowa prowadzona była za czasów Barnima XI. W jej trakcie przekształcono wnętrza skrzydła południowego. Pomieszczenia zwieńczone zostały wówczas nowymi sklepieniami oraz dekoracyjnymi stropami. W tym samym czasie zbudowano również skrzydło wschodnie.

W latach 1575-1577 nastąpiła gruntowna przebudowa późnogotyckiego założenia w renesansową rezydencję. Prace zainicjowane były przez księcia Jana Fryderyka. Budową kierował Włoch Antoni Wilhelm wspomagany przez Wilhelma Zachariasza. Prace prowadzone były przy udziale grupy rzemieślników i kamieniarzy z północnych Włoch. Na miejscy zburzonego domu książęcego z XIV wieku oraz kaplicy św. Ottona powstało nowe skrzydło północne (z kaplicą i umieszczoną pod nią kryptą) i zachodnie (z pomieszczeniami dla gości oraz dla służby). Skrzydła prezentowały architekturę północnego renesansu. Nowe skrzydła w miejscy stromych dachów wyposażone zostały w tarasy widokowe obwiedzione dekoracyjnymi attykami. Dziedziniec wewnętrzny otoczony został parterowymi krużgankami. Do skrzydła północnego od strony zachodniej dostawiono Wieżę Dzwonów nakrytą dekoracyjnym hełmem. Na lata 1616-1619 datuje się budowę równoległego do skrzydła zachodniego ? trójkondygnacyjnego skrzydła Muzealnego. Jego budowa została zainicjowana przez Filipa II. Koniec budowy nastąpił już za brata Franciszka I. Poprzez wzniesienie nowej budowli powstał dziedziniec Żurawi, dziś nazywany Menniczym. W nowym skrzydle umieszczono zbrojownię, bibliotekę oraz zbiór dzieł sztuki. Kolekcja utworzona była przez rodzinę Gryfitów. W XVII wieku w pobliżu rezydencji został założony ogród. Na jego terenie w latach 1612-1617 powstał z inicjatywy Filipa II letni pawilon. Po roku 1637, w którym umarł Bogusław XIV rezydencja powoli zaczęła podupadać. Po 1720 roku rezydencja utraciła już większość ze swego renesansowego wystroju. W latach późniejszych rezydencja pełniła różne funkcje odbiegające jednak znacznie od jej pierwotnego przeznaczenia.

W 1945 budowla spłonęła wraz z miastem.

W 1946 roku rozpoczęto zabezpieczanie ruin zamku, odkrywając wówczas m.in. kryptę książęcą. W 1948 roku na dziedzińcu zamku rozpoczęły się prace archeologiczne.
W latach 1958?1980 zamek został odbudowany wg projektów S. Latoura i J. Nekandy-Trepki. Przywrócono mu XVI-wieczny renesansowy wygląd (m.in. attyki i hełmy), rekonstruując bryłę na podstawie sztychu M.Meriana oraz wnętrza skrzydla północnego. Na Zamku nie zachowało się wiele reliktów wyposażenia oryginalnego. Przede wszystkim gotyckie sklepienia w piwnicy, dwóch salach parterowych skrzydła południowego i freski w wieży zegarowej tamże. Pod skrzydłem północnym znajdują się też resztki gotyckiego kościoła św. Ottona - odkryta po wojnie krypta, w której znaleziono sarkofagi książąt pomorskich, obecnie udostępnione na Zamku. Kości książęce zostały zlożone w katedrze św. Jakuba w Szczecinie. Natomiast ubiory i klejnoty ksiażęce zostały przekazane do Muzeum Narodowego w Szczecinie, gdzie są eksponowane na wystawie "Złoty Wiek Pomorza" w gmachu przy ul. Staromłyńskiej.

Opis

Renesansowy zamek usytuowany na Wzgórzu Zamkowym w Szczecinie, w sąsiedztwie Odry, historyczna siedziba rodu Gryfitów, władców księstwa Pomerania.

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

GREGORIUS ...rok i 2 miesiące temu
Malowniczy Zamek Ksiazat Pomorskich...choc o wspanialej obszernej bryle i imponujacej architekturze...dla samych zwiedzajacych otwiera niestety jedynie dwa fragmenty swych podwoi, ktore mozna odwiedzic... Jedno cale skrzydlo zajmuja wszelakie urzedy ( to ta czesc, na portalu ktorej od strony malego dziedzinca widnieje tablica erekcyjna Filipa II i Franciszka I ), inna czesc zajmuje nastrojowa restauracja, czesc przeciwna juz na drugim duzym dziedzincu stanowi siedziba opery zamkowej, na samym dziedzincu rowniez ustaniono estrade dla letnich koncertow...po drodze natrafimy na Sale Boguslawa, do ktorej jednak tez nie za bardzo mozna wejsc. Zwiedzic mozna Galerie Gotycka znajdujaca sie w jednej z pownic zamkowych...stworzono tam rowniez ciekawa audiowizualizacje znanej legendy Sydonii von Borck, ktora splonela na stosie, a ktora to scena...choc jedynie na ekranie...czyni niesamowite wrazenie...Drugim zakatkiem, ktory mozna zwiedzic to Wieza Dzwonow z figura sw. Ottona z Bambergu ( to ta nieco wyzsza z Gryfem na iglicy ), z ktorej rozciaga sie przepiekny widok na miasto i port...
Karol Barsolis Turysta Kulturowy rok i 2 miesiące temu
Ten zamek Książąt Pomorskich , nie jest taki fantastyczny jak inni go "maluja" --.Jest taki sobie i to po odbudowie-przebudowie ,..PS-- widzialem tysiace innych -ładniejszych obiektów od tego
Hrabina R.rok temu
Mamy rok 1693 po zwycięskiej wojnie z Brandenburgią Szwedzi zastanawiają się jak uczcić to zwycięstwo. Początkowo na dziedzińcu zamku miał powstać ogromny pamiątkowy obelisk, jednak ostatecznie zdecydowano się na zegar. I tak według projektu szwedzkiego architekta Johanna von Goethe na wieży zamkowej powstał zegar, który przetrwał ponad 300 lat.
Umieszczone na zegarze daty 1736 i 1864 odnoszą się do jego remontów. Stojąc na dziedzińcu zamkowym zadzierając głowę do góry nie zdajemy sobie sprawy z tego, iż patrzymy na prawdziwego „zegarowego olbrzyma” o wysokości 7,25 metra i 3,90 metra szerokości samej tarczy zegarowej. Odczytanie godziny nie jest takie łatwe, gdyż umieszczona na czubku nosa zielonego maszkarona duża wskazówka pokazuje godziny (odwrotnie niż we wszystkich zegarach, jakie znamy), natomiast mała wskazówka umieszczona w drugiej tarczy pod główną wskazuje kwadranse. Jest też aktualna liczba dnia kalendarzowego i aktualna faza księżyca.
Dlaczego zegar ten ma duszę, co wiąże go z templariuszami czy błaznem księcia Jana Fryderyka, na te i inne pytania odpowiedź znajdziecie zwiedzając Zamek Książąt Pomorskich, do czego serdecznie zachęcam :)