Strzmiele

Stan obecny

Obecnie w dworze mieści się filia szczecińskiego archiwum. Jest tu biblioteka i cenny zbiór monet.

Historia

Założycielem warownej siedziby w Strzmielach, w 2 połowie XIII w., był kasztelan kołobrzeski - Borko II. Pierwotna siedziba została zniszczona w 1393 r. przez krzyżaków w odwecie za powtarzające się, organizowane przez Macieja von Bork, napady na rycerzy zmierzających do Malborka. Na przełomie majdanie XIV i XV w. zbudowano nowy zamek.
Rodzina Borków zamieszkiwała Strzmiele do początków XVIII w., kiedy to dobra kupił Ernest Adrian von Edling. Nowy właściciel w 1. ćwierci XVIII w. zainicjował przebudowę siedziby obronnej w barokową rezydencję. Z pierwotnego układu zachowano średniowieczną fosę, a dwór stanął na osi wjazdu, na miejscu dawnego zamku.
Kolejną przebudowę zrealizowano w 4. ćwierci XVIII w. Podczas robót mury rozebrano do poziomu piwnic i wzniesiono nowy dwór.
Ostatnia faza przebudowy dworu nastąpiła około połowy XIX stulecia, kiedy to zniesiono dwubiegowe zewnętrzne schody, a główne wejście poprzedzono werandą. Wnętrza zaaranżowano tak, by uzyskać dodatkową przestrzeń: kuchnię umieszczono w północno-zachodniej części piwnic, klatkę schodową przeniesiono do drugiego traktu, tworząc w trakcie frontowym amfiladowy układ trzech reprezentacyjnych sal.
Do czasów II wojny światowej posiadłość pozostawała w rękach rodziny Loeper. Po 1945 r. dwór został przejęty przez państwo, a następnie przekazany Urzędowi Gminy w Radowie Małym. Zamieszkały do lat 60. XX w., na skutek braku bieżących napraw i należytego nadzoru ulegał dewastacji. Zrujnowany budynek w 1987 r. został przejęty przez Archiwum Państwowe w Szczecinie. Obiekt poddano generalnemu remontowi i rewaloryzacji. Obecną formą architektoniczną dwór nawiązuje do stanu z lat 80. XVIII stulecia i jest charakterystycznym przykładem baroku pomorskiego.
To tutaj w 1540 lub w 1548 r. urodziła się Sydonia, najmłodsza córka Ottona von Borck. Ostatnie lata spędziła w klasztorze cysterskim w Marianowie (pow. Stargard). Niesłusznie oskarżona o czary i rzekomą klątwę rzuconą na ród Gryfitów. Ponad 80-letnią Sydonię ścięto na mocy wyroku sądu książęcego 19 sierpnia 1620 r. pod murami Szczecina, jej zwłoki spalono na stosie, po czym prochy rozsypano po okolicznych polach.

Opis

Budynek z alkierzami, otoczony fosą.

Park

Park z XVIII/XIX w. Pomnikowe jesion płaczący Sydonia i dąb Maćko

Inne

2 pawilony, tzw. domki kawalerskie