Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Przystawy
Zdjęcie Napoleon 2011

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Przystawy

Pirbstow

Województwo:zachodniopomorskie
Powiat:szczecinecki
Gmina:Grzmiąca
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Stan własności nieznany. Budynek prywatny albo J.S.T.

Historia

Dwór z k. XIX w.
Przystawy to wieś leżąca 19 km na zachód od Sławna, przy drodze łączącej Malechowo z Bukowem Morskim. Pochodzi z późnego średniowiecza, a w XIII w. została nadana cystersom z Bukowa Morskiego. W 1248 r. po raz pierwszy jej nazwę zapisano jako Pristowe, później pojawiała się także w postaci Peristowe, Pirristov, Pürpstow, etc. Już w XV w. wybudowano tu pierwszy kościół, obok którego założony został cmentarz. W miejscu starego, w 1780 r. wybudowano nowy kościół (rozebrany w 1963 roku).
W czasach reformacji wieś przeszła w ręce prywatne książąt pomorskich. Pod koniec XVII w. P. znalazło się w obrębie domeny w Darłowie. W 1784 r. we wsi były 24 domy, 21 gospodarstw, w tym - nauczyciela i kowala. Była też leśniczówka i dom budnika (rzemieślnika wyrabiającego smołę). W 1818 r. we wsi mieszkało 289 osób, a w 1871 – 613, mieszkających w 113 domach. W tamtym czasie ogólna powierzchnia wsi wynosiła 643 ha. W okresie od k. XVIII w. do k. XIX w. właścicielami niewielkiego majątku była rodzina Dettbarn, która pod k. stulecia wybudowała opisywany dwór. W bazie Gedbas występują też nazwiska innych mieszkańców: Verwiebe, Holzfull oraz Zager.
W latach 30. XX w. w P. znajdowała się gospoda, poczta, dwa młyny: wiatrowy i wodny (jeden z nich należący do niejakiego Bescha) oraz budynek nadzoru kolei, linii Sławno-Koszalin, z wieloliniowym słupem telegraficznym. W Przystawach działała również szkoła dla ok. 70 dzieci, z nauczycielem Kohlerem. Swą funkcję pełnił on w latach 1894-1933. W zwartej zabudowie wsi wyróżniał się dwór z zabudową na planie czworokąta, tzw. "Vierkanthof". Największe gospodarstwa należały m. innymi do Bertholda Kusserowa i Bertholda Schünemanna. Ich domy i zabudowania gospodarcze wybudowane były w charakterystycznym stylu ryglowym. W 1939 r. w 102 domach we wsi mieszkało 421 osób. Łączny obszar P. wynosił 678,7 hektarów. Niemieccy właściciele opuścili majątek na pocz. marca 1945, a wojska radzieckie zajęły wieś dnia 7. marca. W latach powojennych dwór prawdopodobnie był wykorzystywany jako mieszkania.
Źródła:
Włodzimierz Rączkowski, Jan Sroka "Historia i kultura ziemi sławieńskiej", t. IV Gmina Malechowo, Sławno 2005;
Gedbas Genealogy.de;
Geoportal;
Mapster:
6968 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 1664_Altenhagen_agronomische_1897.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór bezstylowy, parterowo-piętrowy, w części parterowej nakryty mansardowym dachem, piętrowej - czterospadowym.

Park

Brak. Wieś nie posiadała typowego założenia parkowego. Jednakowoż ogrody istniały przy wszystkich większych gospodarstwach i obecnie ich fragmenty mogą sprawiać wrażenie pozostałości parku.

Inne

Szachulcowa zabudowa wsi
Cmentarzysko kurhanowe z okresu wpływów rzymskich

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.