Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Noskowo
Zdjęcie Napoleon 2011
Miniatura Noskowo

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Noskowo
Zdjęcie Marek Kujawa

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Radosław SroczyńskiMarek Kujawa

Noskowo

Notzkow

Województwo:zachodniopomorskie
Powiat:sławieński
Gmina:Sławno
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Zespół:pałacowy z końca XIX w., nr rej.: A-241 z 12.03.1987

Stan obecny

Stan techniczny dobry.
Stan własności - nieznany.

Historia

Pałac z k. XIX w.
Noskowo to wieś leżąca ok. 9 km na wschód od Sławna. Powstała już w średniowieczu, a pierwsza wzmianka pochodzi z 1317 r., kiedy to książęta Bogusław, Barnim i Warcisław potwierdzili przywileje Sławna, w obecności świadka - Stanislausa von Pirch de Nossikow (z Noskowa). Później na ponad 100 lat wieś przeszła w ręce znanej rodziny von Natzmer, a od 1656 r. należała do równie możnych von Zitzewitzów. W swojej wizytacji z 1784 r., Ludwig Briüggemann podaje: 9 gospodarstw chłopskich, 2 półchłopskie, kuźnię oraz szkołę. W XIX w. 813-hektarowe dobra przeszły w ręce rodziny von Schwichow. W 1834 roku Noskowo kupił Wilhelm Zutz. Pod koniec XIX w. jego potomkowie wybudowali we wsi nowy pałac, zapewne w miejscu starszego, z poł. XIX w., kiedy to również założono park. Mieszkańcy - głównie wyznania ewangelickiego - uczęszczali do kościoła w Tychowie. W 1885 r. we wsi założony został cmentarz (ob. nieczynny). W rękach rodziny Zutz Noskowo znajdowało się do 1908 r., potem nabył je właściciel Sycewic - Heinrich von Zitzewitz (1867-1937). W 1914 r. ożenił się on z Marią Ilse Anną von der Marwitz. Nie mieli dzieci, więc Noskowo otrzymał krewniak - Wilhelm (1896-1946), ożeniony z Elisabeth von Puttkamer (1902-2004). Dnia 31 sierpnia 1925 r. urodził się ich syn Heinrich Eugen von Zitzewitz. Uczęszczał on do gimnazjum w Sławnie, później uczył się w Hannowerze, a po wojnie studiował malarstwo i rzeźbę na Uniwersytecie Sztuk Pięknych w Berlinie. W latach 1956-88 był wykładowcą w Braunschweigu (Brunszwiku), a od 1969 r. także dyrektorem Związku Artystów Plastyków w B.; od 1982 jego prezesem. W 1995 r. wykonał pomnik „Chrystus przybywa do Sławna", który ustawiono przy Bramie Koszalińskiej w Sławnie. Swoje prace wystawiał pod pseudonimem "Heinrich Eugen". Zmarł w B. dnia 1 czerwca 1998 r. W 2010 r. jego córka Lisaweta opublikowała wspomnienia "Meister Rose und andere Geschichten".
Wieś w okresie międzywojennym miała 1255 ha ziemi uprawnej, w tym obszar dworski - 838 ha, plus 185 ha lasów. Majątek ziemski znajdował się w płn.-zach. części wsi, zagrody chłopskie w płd.-wsch. części, zaś w południowej mieszkali robotnicy folwarczni. W 1939 r. w N. mieszkało łącznie 430 osób. We wsi działała kuźnia, mleczarnia, piekarnia, stolarnia i wiatrak. Była tu także gospoda, poczta, sklep kolonialny, kasa oszczędnościowo - pożyczkowa, ochotnicza straż pożarna oraz związki: śpiewaczy i sportowy. Potomkowie Wilhelma von Zitzewitza dzierżyli dobra do marca 1945 r., gdyż Rosjanie wkroczyli tu dopiero 7.03. Do końca działała też szkoła, zaś nauczycielem był Wilhelm Vilbrandt. Po wejściu Rosjan, ustanowili oni komendanturę wojskową, a na bazie majątku prowadzili własne gospodarstwo. Pod koniec 1947 r. we wsi pojawili się pierwsi rolnicy polscy. W 1950 r. wieś opuścili ostatni Niemcy, a w majątku utworzone zostało Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo przez rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego, na pocz. lat 90. XX w. Po wojnie w pałacu znajdował się (m. innymi) hotel dla junaków, pracujących w OHP, a także przedszkole i mieszkania.
Źródła:
Hinz und Kunz. Das Querumer Bilderbuch. Band IV. Waisenhaus Buchdruckerei + Verlag, Braunschweig. Ohne Jahresangabe, unpaginiert;
Gedbas Genealogy: https://gedbas.genealogy.net/person/show/1181665972;
Sroka Jan "Słownik historyczny wsi powiatu sławieńskiego", Sławno 2014;
Zdjęcie archiwalne: Rudolf Muchow, Pałac w Noskowie, litografia, 1924
Geoportal;
Mapster:
11794648 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 1666_(380)_Schlawe_1890_BWNG_UL.jpg
4993 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 1666_Schlawe_1938_300dpi_AMPG.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pałac eklektyczny. Budynek wzniesiony na planie prostokąta, w dłuższej osi SW-NE, fasadą skierowany na SE (płd.-wschód), murowany, piętrowy, nakryty czterospadowym dachem, z niesymetrycznie umieszczoną wieżyczką w fasadzie. Wejście osłonięte werandą dźwigającą balkon na wys. piętra. W elewacji ogrodowej ryzalit przechodzący w wystawkę dachową z facjatkami.

Park

Park z poł. XIX w. o pow. 6,1 ha, zachowany w dawnych granicach.

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.